Câu chuyện của Trấn Thành và Bùi Thạc Chuyên

Gần 40 phim Việt ra rạp năm 2022 thua lỗ, hầu hết đều ở chất lượng thấp, nhiều tác phẩm thảm họa.

Trong bối cảnh ấy, “Tro tàn rực rỡ” của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên đã xuất hiện rực rỡ, với câu chuyện thấm đẫm chất liệu điện ảnh, chỉn chu đến từng khuôn hình, là tuyên ngôn nghệ thuật mang phong cách rất riêng của Bùi Thạc Chuyên.

“Tro tàn rực rỡ” được chuyển thể từ hai truyện ngắn “Tro tàn rực rỡ” và “Củi mục trôi về” của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư.

Văn chương của Nguyễn Ngọc Tư chất đầy những thân phận. Ẩn sau câu chữ tưởng như bình thản lại là những bi kịch dữ dội. Tái hiện sự bình thản dữ dội ấy lên màn ảnh, Bùi Thạc Chuyên cho thấy sự cẩn trọng, tỉ mỉ, và đầy thấu cảm.

“Tro tàn rực rỡ” lấy nhân vật trung tâm là Nhàn (Phương Anh Đào). Nhàn vốn là “mỹ nhân” của vùng quê nghèo miền Tây. Nhàn đi lấy chồng – đàn ông cả xóm buồn, trong đó đau khổ nhất là Dương (Lê Công Hoàng).

Nỗi đau khổ của tình yêu đơn phương khiến cả Dương và vợ anh – Hậu (Bảo Ngọc Doling) phải sống trong chuỗi ngày dài đằng đẵng của cuộc hôn nhân bi kịch, lãnh cảm.

Để có được sự quan tâm của chồng, Hậu phải kết thân với Nhàn để thường xuyên kể cho chồng nghe về cuộc sống của Nhàn diễn biến ra sao, tình bạn giữa cô và Nhàn thế nào...

Nhàn cũng không hạnh phúc hơn. Cuộc sống với Tam (Quang Tuấn) tưởng như bình yên, cho đến khi biến cố, mất mát xảy đến.

Mất mát đã nhấn chìm Tam trong rượu chè, nhấn chìm Nhàn trong những bi kịch mới. Tam tìm thấy thú vui trong việc đốt nhà, say mê ngắm lửa bùng lên rực rỡ. Nhàn điêu đứng trong cuộc hôn nhân thảm bại của mình.

“Tro tàn rực rỡ” là nỗi đau đến tận cùng của những phụ nữ nông thôn ở miền Tây.

Bùi Thạc Chuyên đã kể câu chuyện ấy bằng những khung hình chỉn chu, sống động, bằng cả màu phim thê lương. Mỗi khung hình tưởng như bình thản nhưng chứa đựng bi kịch nhân sinh khô khốc, nặng nề.

Trấn Thành – cái tên đang được nhắc đến nhiều nhất trong những ngày này bởi doanh thu kỷ lục của “Nhà bà Nữ” đã đi xem “Tro tàn rực rỡ”.  

Sau khi xem phim, Trấn Thành cảm thán viết trên trang cá nhân: "Tro tàn rực rỡ thực sự là một phim quá nghệ thuật. Ngôn ngữ điện ảnh đỉnh cao. Xin gửi sự kính trọng của Trấn Thành đến đạo diễn Bùi Thạc Chuyên. Anh quá giỏi! Thật sự bái phục”.

Trấn Thành dành sự kính trọng cho Bùi Thạc Chuyên nhưng “Tro tàn rực rỡ” không thu hút được số đông khán giả. Doanh thu của “Tro tàn rực rỡ” đạt 4 tỉ sau khi rời rạp. Đây là nỗi khổ chung của dòng phim nghệ thuật, phim tác giả, khi kén người xem, và không có được sức công phá màn ảnh như những phim giàu tính giải trí.

Trấn Thành thừa nhận anh làm “Nhà bà Nữ” hay “Bố già” với mục đích tiếp cận thị trường, tiếp cận thị hiếu của số đông khán giả. Sau khi thắng lớn về doanh thu với 2 dự án phim này, Trấn Thành cho biết, anh sẽ hướng đến dòng phim nghệ thuật.

Việc Trấn Thành “bẻ lái” làm phim nghệ thuật như thế nào còn là câu chuyện của tương lai. Đến thời điểm này, “Nhà bà Nữ” vẫn đang trên đà hướng tới mức doanh thu 450 tỉ - kỷ lục của mọi kỷ lục, mà rất lâu nữa, phim Việt mới có được.

Nghịch cảnh của phim thị trường (phim đề cao tính giải trí, tiếp cận thị hiếu số đông) và phim nghệ thuật (phim tác giả) vốn vẫn là bài toán chung của điện ảnh thế giới.

Nghịch cảnh nhìn từ bom tấn siêu anh hùng và giải Oscar

Thị trường phim thế giới trong một thập kỷ trở lại đây chịu sự lũng đoạn của những bom tấn siêu anh hùng của 2 đế chế Marvel và D.C. Trong đó, “Avengers: Endgame” của Marvel với doanh thu gần 2,8 tỉ USD đã vượt qua siêu phẩm “Titanic”, áp sát “Avatar 1” của James Cameron để lọt vào danh sách những bom tấn có doanh thu cao nhất mọi thời đại.

Lũng đoạn thị trường phim toàn cầu với doanh thu khủng, nhưng những bom tấn siêu anh hùng luôn bị ra rìa ở danh sách đề cử Oscar hạng mục “Phim xuất sắc”. Một số bom tấn của Marvel, D.C thường chỉ được tranh giải ở hạng mục Hòa âm, Phục trang, Kỹ xảo...  Việc này gây tranh cãi suốt thời gian dài.  

“Black Panther” của Marvel là bộ phim siêu anh hùng đầu tiên được đề cử Oscar ở hạng mục “Phim xuất sắc” nhưng đã gây tranh cãi dữ dội.

Tranh cãi không chỉ với giới phê bình mà còn với chính những người hâm mộ của thể loại phim siêu anh hùng. “Black Pather” bị cho là chưa xứng tầm để đứng vào vị trí này, bên cạnh những tác phẩm giàu nghệ thuật như Vice, The Favourite, Green Book... Năm đó, “Green Book” đoạt Oscar.

Vẫn luôn có những ý kiến phản ứng khi phim siêu anh hùng được đề cử ở hạng mục “Phim xuất sắc”.

Và ngược lại, ở phía bên kia “chiến tuyến”, không ít bộ phim đoạt Oscar ở hạng mục “Phim xuất sắc” lại luôn kén khán giả, doanh thu chỉ “mang tính minh họa”.