Phim Việt chưa phải “thắng lớn” tại LHP Berlin

Báo chí đưa tin bộ phim “Vị” (Taste) của đạo diễn Lê Bảo giành thắng lợi tại LHP Berlin 2021 và một số dùng các mỹ từ như “thắng lớn” và “tỏa sáng”. Trước hết, phải khẳng định ngay việc xuất hiện tại LHP Berlin, một trong những LHP hàng đầu thế giới đã là vinh dự và việc có giải càng nên vui, tự hào.

Tuy nhiên, phải nhìn nhận đúng vị trí của giải. “Vị” không được tham gia hạng mục thi đấu chính thức của LHP Berlin với các phim lớn hàng đầu của thế giới. “Encouters” (Những cuộc gặp gỡ) là hạng mục giải thưởng nhằm thúc đẩy các nhà làm phim khai thác những góc nhìn táo bạo, tính thẩm mỹ cao... để tạo ra những quan điểm mới trong điện ảnh. 2 hạng mục này có 2 ban giám khảo khác nhau.

Năm nay, có 12 phim tranh giải ở hạng mục “Encouters” và 7 bộ phim là tác phẩm đầu tay của các đạo diễn. “Vị” cũng là tác phẩm đầu tay của đạo diễn trẻ Lê Bảo là những lát cắt sống động về cuộc sống, góc nhìn của một thanh niên da màu gốc Phi, vốn là cầu thủ bóng đá thất nghiệp sống trong một khu ổ chuột, tìm cách mưu sinh tại TPHCM. Đạo diễn Lê Bảo đã kết hợp với một số nhà làm phim đến từ Singapore, Đài Loan, Đức... để hoàn thành phim.

Giải đặc biệt của “Vị” cũng không phải là giải lớn nhất tại hạng mục này. Như thông lệ của các LHP khác, nó là sự ghi nhận của ban giám khảo dành cho những phim có triển vọng và có yếu tố sáng tạo đáng lưu ý, khuyến khích. Còn giải cao nhất tại “Encounters” tại LHP Berlin 2021 dành cho phim tài liệu “We” của nhà làm phim Alice Diop (Pháp). Còn giải cá nhân Đạo diễn xuất sắc nhất dành cho 2 đạo diễn Ramon Zürcher, Silvan Zürcher (Thụy Sĩ) với “The Girl and the Spider” và Denis Côté (Canada) với “Social Hygiene”.

Mấy năm trước, bộ phim “Một thành phố khác” của đạo diễn trẻ Phạm Ngọc Lân từng được chọn tham gia chính thức ở hạng mục phim ngắn tại LHP Berlin 2016…

Phim Việt với các LHP danh giá hàng đầu

Tạm thời không tính đến các đạo diễn Việt kiều sống ở nước ngoài như Lê Lâm, Trần Anh Hùng… mà chỉ nói đến các đạo diễn Việt trong nước thì mục tiêu hướng tới các LHP lớn quốc tế luôn là ưu tiên hàng đầu. Trên thế giới, giải thưởng điện ảnh danh giá nhất, được biết đến nhiều nhất là Oscar (Mỹ), còn với các LHP thì Top đầu gồm LHP Cannes (Pháp), Berlin (Đức) và Venice (Italia).

Chưa có phim của đạo diễn Việt trong nước nào được chọn tranh giải phim dài “Cành cọ vàng” chính thức ở Cannes, một số phim Việt khác có mặt ở Cannes đều là phim ngắn và ở các nhánh phụ dành cho phim đầu tay. Cannes nổi tiếng về sự tôn vinh những sáng tạo độc đáo, làm giàu có ngôn ngữ điện ảnh. Với LHP Berlin, đạo diễn trẻ Phan Đăng Di có phim “Cha và con và…” kể về cuộc sống của những người trẻ tại TPHCM những năm 1990, được chọn chính thức tranh giải “Gấu vàng” cho phim truyện dài năm 2015. Ở sân chơi Venice (Italia) cũng chưa có phim Việt nào được chọn tranh giải “Sư tử vàng” chính thức. Phim “Chơi vơi” của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên tham gia và đoạt giải của Hội Phê bình điện ảnh quốc tế (Fipresci) ở hạng mục phim trình chiếu Orizzonti (Chân trời), một nhánh phụ của Venice. Tương tự như vậy, “Đập cánh giữa không trung” của nữ đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp giành giải tại Tuần lễ phê bình phim ở Venice (2014) cũng chỉ là hoạt động bên lề dành cho phim đầu tay. Còn danh giá cỡ Oscar thì quá xa tầm với của điện ảnh Việt, phim Việt gửi đi cho có, thường bị “loại ngay từ vòng gửi xe”.

Ngoài ra, các LHP trên thế giới cũng có rất nhiều hạng khác nhau, trong đó các LHP hạng A có uy tín là LHP Toronto (Canada), LHP Sundance (Mỹ), LHP Tokyo (Nhật bản), LHP Busan (Hàn quốc)… phim Việt cũng chưa chạm vào. Gần nhất phim “Ròm” giành giải ở LHP Busan cũng không phải là hạng mục lớn nhất, với sự góp mặt nhiều phim của các đạo diễn nổi tiếng thế giới.

Vì thế những thông tin kiểu như diễn viên Hoàng Phượng giành giải thưởng Diễn viên quốc tế xuất sắc tại Liên hoan phim Quốc tế Paris 2021 trong phim điện ảnh “Tình yêu vô hình” (Invisible Love) của đạo diễn Quách Tường đáng được ghi nhận nhưng cũng nên và cần ca ngợi chừng mực…