"Thời xa vắng" được xem là một trong những tác phẩm nổi bật nhất trong sự nghiệp của nhà văn Lê Lựu.
"Thời xa vắng" được xuất bản đầu tiên năm 1984, với nội dung khắc họa cuộc sống của con người trong xã hội cũ, sau khi trải qua chặng đường lịch sử 30 năm hào hùng của dân tộc, từ buổi đầu lập nước đến khi giải phóng hoàn toàn.
Tiểu thuyết "Thời xa vắng" từng giúp Lê Lựu đoạt giải A Hội nhà văn Việt Nam năm 1990.
Năm 2003, "Thời xa vắng" được chuyển thể thành phim truyện nhựa với đạo diễn Việt kiều Hồ Quang Minh "cầm trịch". Phim có sự góp mặt của dàn diễn viên chính gồm Ngô Thế Quân, Hồ Phương Dung, Hoa hậu Nguyễn Thị Huyền...
Ngay sau khi được ra mắt, "Thời xa vắng" đã tạo được tiếng vang trong lòng khán giả. Bộ phim đoạt giải Cánh diều Bạc trong Lễ trao giải Cánh Diều 2004.
Nội dung bộ phim xoay quanh Giang Minh Sài - một anh nông dân học giỏi, ngoan ngoãn, luôn là niềm tự hào của gia đình, dòng họ.
Khi đất nước chiến tranh, Sài bị gia đình ép cưới một cô gái hơn mình 3 tuổi tên Tuyết. Anh đồng ý dù trong thâm tâm không hề yêu thương, chấp nhận người vợ này.
Cuộc sống của Sài ì ạch, như một con rối trong xã hội cũ cho đến khi anh gặp được Hương - người con gái khiến anh thật sự phải lòng. Vì tình yêu, Sài trốn vào chiến trường miền Nam, thoát khỏi cuộc sống ngột ngạt trong gia đình.
Khi hòa bình trở lại, Sài được phép ly hôn với Tuyết và kết hôn với một người yêu khác tên Châu. Anh làm đủ công việc để kiếm sống. Tuy nhiên, mọi thứ sụp đổ khi anh phát hiện đứa con gái lớn là cốt nhục của Châu với người tình trước.
Quá đau buồn, Sài trở lại làng Hạ Vi nơi quê cũ, dốc sức tìm cách giúp làng phát triển.
Trong phim, Ngô Thế Quân vào vai nam chính Sài - người lính có vẻ ngoài mộc mạc nhưng luôn thể hiện khát khao yêu và được yêu, được sống đúng với cảm xúc thật của mình.
Bộ phim cũng được đánh giá cao bởi khắc họa rõ nhiều tầng lớp xã hội qua nhân vật, thể hiện những trăn trở đáng suy ngẫm về con người, thời đại của tác giả.
Trải qua nhiều năm tháng, tiểu thuyết và phim điện ảnh "Thời xa vắng" vẫn để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng khán giả bao thế hệ.
Cùng với "Sóng ở đáy sông", "Thời xa vắng" trở thành những tác phẩm tiêu biểu nhất trong sự nghiệp của nhà văn Lê Lựu.