“Nghệ sĩ Việt có những hoàn cảnh đặc thù, từ đó nảy sinh nhu cầu về sự hỗ trợ khác từ cơ quan quản lý Nhà nước và các tổ chức quốc tế như UNESCO” - bà Trương Uyên Ly, Giám đốc Hanoi Grapevine chia sẻ tại buổi lấy ý kiến góp ý vào Báo cáo quốc gia Việt Nam tham gia Công ước 2005 của UNESCO về bảo vệ và phát huy sự đa dạng của các biểu đạt văn hóa.
Mỗi khi đi tham gia các dự án nghệ thuật ở nước ngoài, những nghệ sĩ này gặp rất nhiều khó khăn khi cần chứng minh thu nhập, chứng minh công việc… để xin được visa có mặt tại quốc gia diễn ra sự kiện. “Làm thế nào để những lực lượng lao động không chính thức, các nghệ sĩ tự do, độc lập ở Việt Nam (trong điều kiện đặc thù của nước ta) và thế giới giảm thiểu khó khăn khi xin visa đi biểu diễn ở nước ngoài?” - bà Trương Uyên Ly trăn trở.
Theo quy định hiện hành, người mang hộ chiếu Việt Nam có thể đến 55 quốc gia và vùng lãnh thổ mà không cần xin visa. Nghĩa là còn hơn 140 quốc gia khác mà người Việt buộc phải xin visa để được nhập cảnh.
Chị Phương Vũ - Giám đốc điều hành Viện Âm nhạc trẻ Việt Nam (VYMY) kể lại một câu chuyện nhớ đời khi tổ chức Festival Âm nhạc cổ điển Việt Nam tại TP Đà Lạt hồi tháng 3 năm nay.
“Có một nghệ sĩ người Đài Loan (Trung Quốc) đã kết hôn với người Việt, có thẻ tạm trú và đã sinh sống ở Việt Nam một thời gian dài. Theo nghị định của Bộ LĐTBXH thì chị ấy không cần phải xin giấy phép biểu diễn. Tuy nhiên thời điểm đó, chúng tôi - ở cương vị ban tổ chức - chưa kịp cập nhật thêm một quy định mới: Muốn biểu diễn cần phải làm báo cáo gửi lên Sở LĐTBXH tỉnh Lâm Đồng. Báo cáo này lại yêu cầu nghệ sĩ cần phải trực thuộc một đơn vị chủ quản” - chị Phương Vũ nói.
Rất may là nhờ sự hỗ trợ kịp thời của Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Lâm Đồng, báo cáo cũng được hoàn thành kịp thời và nghệ sĩ vẫn được phép biểu diễn.
Một trong 4 mục tiêu mà Việt Nam cam kết thực hiện khi tham gia Công ước 2005 của UNESCO là: Đạt được dòng chảy cân bằng về sản phẩm và dịch vụ văn hóa; thúc đẩy sự di chuyển của nghệ sĩ và chuyên gia văn hóa.
Các cơ quan quản lý Nhà nước đang nỗ lực triển khai nhiều biện pháp, chính sách nhằm đạt được mục tiêu này. Việt Nam cũng tích cực tham gia và thể hiện vai trò tại các cơ chế, diễn đàn quốc tế lớn về văn hóa.
Trong thời gian tới, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ thúc đẩy hơn nữa việc thực hiện Điều 16 Công ước 2005 quy định về “ưu đãi và cơ chế đối xử đặc biệt” mà các nước phát triển dành cho các nước đang phát triển trong hoạt động giao lưu trao đổi văn hóa, từ đó tháo gỡ dần dần vướng mắc về visa cho nghệ sĩ độc lập Việt Nam đi biểu diễn tại nước ngoài.