Tranh cãi phim lợi nhuận và phim nghệ thuật

Ai đó đã nói, ở thị trường phim Việt, “xưa nay chỉ thấy người giàu có làm phim, chẳng thấy ai làm phim mà giàu có”. Nhìn doanh thu “khủng” từ 2 tác phẩm “Bố già” và “Nhà bà Nữ”, một biên kịch cảm thán: nếu Trấn Thành tiếp tục thành công như thế này, anh sẽ là người nhờ làm phim mà giàu có.

Trước Trấn Thành, Phước Sang từng là nhà sản xuất giàu lên nhờ đầu tư phim. Những năm 1990, dòng phim mì ăn liền hưng thịnh, phim sản xuất nhanh, kịch bản đơn giản, khán giả vẫn xếp hàng đến rạp mua vé. Phước Sang kiếm bộn tiền nhờ đầu tư làm phim mì ăn liền, khi dòng phim này thoái trào, Phước Sang đầu tư vào bất động sản và thua lỗ.

Chính những phim giải trí hời hợt, hài nhảm những năm 1990 dễ bán vé, thu lời đã khiến phim thị trường bị định kiến suốt thời gian dài. Nhiều khán giả mặc định, cứ phim doanh thu cao đều là phim nhảm, chỉ có tính giải trí, không mang giá trị nghệ thuật.

“Nhà bà Nữ” của Trấn Thành khi công phá màn ảnh với những suất chiếu cháy vé đã bị kéo vào những tranh cãi như thế. Không ít ý kiến cho rằng, “Nhà bà Nữ” chỉ thuần phim giải trí, phục vụ thị hiếu số đông, không phải là tác phẩm giàu nghệ thuật.

Dư luận ồn ào khiến Trấn Thành mới đây đã chia sẻ, anh sẽ làm phim nghệ thuật, sau 2 dự án đại thắng doanh thu.

Ngay cả việc Trấn Thành tuyên bố sẽ làm phim nghệ thuật, phim tác giả hiện cũng gây tranh cãi. Liệu Trấn Thành có thể và có nên làm phim tác giả như Bùi Thạc Chuyên?

Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên với mỗi tác phẩm đều thấm đẫm tuyên ngôn nghệ thuật cá nhân, giàu chất liệu điện ảnh, nhưng lại kén khán giả. “Tro tàn rực rỡ” là ví dụ gần nhất.

Hai cái tên Trấn Thành và Bùi Thạc Chuyên bỗng bị đưa lên bàn cân so sánh một cách bất đắc dĩ.

Thị trường phim Việt cần những cú bùng nổ phòng vé như Trấn Thành, hay cần những tác phẩm có giá trị nghệ thuật như Bùi Thạc Chuyên?

Nhìn nhận sòng phẳng, làm phim vì lợi nhuận, hay làm phim vì nghệ thuật đều khó. Cả năm 2022, gần 40 phim Việt thua lỗ nghiêm trọng, trong đó có cả những tác phẩm chỉn chu như Thanh Sói. Việc “Nhà bà Nữ” bùng nổ phòng vé trở nên cần thiết hơn bao giờ hết để tạo đà cho thị trường phim 2023.

Chỉ vì doanh thu “khủng”, “Nhà bà Nữ” bỗng bị khoác lên nhiều án oan.

Vậy Trấn Thành có cần thiết phải làm phim nghệ thuật, phim tác giả để được giới làm phim thừa nhận?

Bài toán chất lượng và doanh thu ở phim ảnh

Cố đạo diễn William C. Demille, một trong những người đặt nền móng cho giải Oscar từng ví, việc lựa chọn giữa phim được yêu thích (phim bán được vé) và phim nghệ thuật giống như so sánh giữa một người chơi cờ tướng và một người chơi cờ vua xem ai chơi tốt hơn.

Rất nhiều phim đoạt Oscar ở hạng mục “Phim xuất sắc” khó bán vé, không tiếp cận được số đông.

Để vừa đoạt Oscar vừa cháy vé phòng chiếu, có lẽ, phải cần đến những tài năng lớn cỡ James Cameron. Cho đến lúc này, lịch sử điện ảnh thế giới ghi nhận, chỉ duy nhất James Cameron vừa có Oscar vừa có đến 3 bom tấn tỉ USD kỷ lục.

“Titanic” ra mắt năm 1997 khuynh đảo phòng vé, đồng thời đoạt 11 giải Oscar trong đó có giải quan trọng nhất: Phim xuất sắc. Với doanh thu 2,187 tỉ USD, “Titanic” hiện vẫn nằm trong top những phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại, đồng thời giúp đạo diễn James Cameron đi vào lịch sử.

Trong lần ra rạp đầu tiên, “Titanic” thu về hơn 1,8 tỉ USD (lần tái phát hành năm 2012 đã nâng tổng doanh thu của phim lên mức hơn 2,187 tỉ USD). “Titanic” giữ kỷ lục doanh thu cho đến năm 2009 bị “Avatar 1” của chính James Cameron xô đổ.

Mọi sự so sánh sẽ đều khập khiễng, nhưng ở góc độ nào đó, tại thị trường phim Việt, chỉ có Trấn Thành mới xô đổ được kỷ lục doanh thu của chính anh như cách James Cameron đã làm ở quy mô thế giới.

Tài năng đỉnh cao như James rất hiếm. Nhưng thực tế đã cho thấy, không ít tác phẩm đoạt Oscar (giải thưởng có thể định lượng về giá trị nghệ thuật một tác phẩm phim ảnh - PV) đã đạt doanh thu cao như: Ký sinh trùng, Vẻ đẹp Mỹ, Triệu phú ổ chuột, Forrest Gump...

Nói theo cách hài hước, không ai định lượng giấc mơ, không ai “đánh thuế” giấc mơ, sẽ vẫn có những bộ phim vừa giàu chất liệu nghệ thuật vừa công phá được phòng vé, thu hút số đông khán giả.

Trấn Thành hãy đủ mạnh mẽ bước qua tranh cãi để tiếp tục giấc mơ của mình.

Thực tế đang cho thấy, Trấn Thành có tài năng, có tâm huyết, có khán giả hùng hậu và có cả tiền đầu tư... Anh có nhiều yếu tố để có thể biến giấc mơ của mình trở thành sự thật.

Vào một ngày nào đó.