Chiều 9.7, Bộ VHTT-DL phối hợp UBND tỉnh Quảng Ngãi, Sở Văn hóa Thể Thao và Du lịch (VHTT-DL) Quảng Ngãi tổ chức lễ khởi công công trình khai quật khảo cổ học tàu cổ ở vùng biển Dung Quất. Xác tàu cổ có chiều dài khoảng 30 mét, rộng 10 mét, có chứa nhiều gốm sứ cao cấp thời Minh (Trung Quốc), niên đại khoảng thế kỷ XVI.

Sau hơn 1 năm bảo vệ, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia (Bộ VHTTDL) chính thức khởi công công trình khai quật tàu cổ tại cảng Dung Quất (thuộc thôn Tuyết Diêm 3, xã Bình Thuận, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi với chi phí khai quật lên tới 48 tỉ đồng.

Nhiều hay ít là do cơ quan chuyên môn thẩm định

Ông Nguyễn Minh Trí, Giám đốc Sở VHTT-DL Quảng Ngãi cho biết, những lần khai quật trước thường dùng vốn xã hội hóa của các doanh nghiệp tư nhân, nhưng lần này hoàn toàn dùng ngân sách Nhà nước.

Nói về khoản tiền 48 tỉ đồng chi cho việc khai quật, ông Trí nói: “Nhiều hay không là do các cơ quan chuyên môn thẩm định số lượng và tính chất công việc. Vấn đề này, Bảo tàng lịch sử quốc gia là đơn vị lập phương án, chúng tôi chỉ là đơn vị phối hợp thực hiện những nội dung liên quan. Việc này cũng không phải thuần túy vớt cổ vật lên mà nó còn có quy trình xử lý, những mặt khoa học kĩ thuật của giới chuyên môn”.

Ông Nguyễn Văn Đoàn – Phó giám đốc Bảo tàng lịch sử quốc gia cho biết: “Hiện tại, chúng tôi đang hoàn thiện nhiều thủ tục, họp bàn nhiều đơn vị liên quan để tiến hành, vì khai quật dưới nước khác nhiều so với khai quật thông thường. 48 tỉ đồng này phải chi cho rất nhiều việc liên quan. Nhiều phần việc, tôi không thể kể hết ra đây được. Cái này cơ quan nhà nước đã thẩm định theo những nội dung đề xuất”.

48 tỉ đồng còn chưa đủ?

Trong khi đó, ông Nguyễn Tuấn Lâm – chuyên gia khảo cổ dưới nước lại cho rằng, con số 48 tỉ đồng này là hoàn toàn không nhiều, thậm chí có phần ít.

Ông Lâm cho biết, đây là con tàu đầu tiên của Việt Nam được khai quật theo phương thức khảo cổ học dưới nước, cần phải có một đội ngũ thợ lặn chuyên nghiệp. Mục đích của cuộc khai quật là tìm hiểu các thông tin khoa học về chính con tàu như cách thức hàng hóa được sắp xếp như thế nào, cấu tạo, cấu trúc của con tàu như thế nào, nơi nào là chỗ ăn, chỗ ngủ của các thủy thủ đoàn, hành trình của con tàu...

“Không nên đánh giá giá trị con tàu thông qua giá trị hàng hóa trên tàu, vì với ngành khảo cổ, hàng hóa trên tàu không có giá trị kinh tế. Từ trước đến nay, tuyên truyền quảng cáo đưa ra giá trị con tàu này trị giá 50 tỉ hay 100 tỉ hay 1.000 tỉ đồng là hoàn toàn sai bởi đấy là cách đánh giá của những người săn tìm đổ vỏ chứ không phải của những người làm di sản văn hóa. Nhà khảo cổ chỉ muốn tìm hiểu về thông tin khoa học của con tàu” – ông Lâm nói.

Ông Lâm nói thêm, đầu tư cho một người thợ lặn cực kì tốn kém. Trước hết phải đầu tư khóa học lặn, một bộ quần áo lặn ít nhất 40-50 triệu đồng/bộ, những bộ lặn tiên tiến lên đến 200 triệu đồng/bộ, thời gian đào tạo mất 4-5 năm. Bởi vậy, chi phí khai quật dưới nước gấp hàng chục, thậm chí hàng trăm lần chi phí khai quật trên cạn. Đây là lần đầu tiên, Nhà nước đầu tư 48 tỉ đồng để các nhà khảo cổ học Việt Nam khai quật một con tàu. Nếu nước sâu và xa hơn nữa thì chi phí có thể gấp đôi hoặc gấp ba.

“48 tỉ đồng là chưa đủ cho cả quy trình. 48 tỉ đồng chỉ đủ để trục vớt con tàu lên đưa về kho bảo quản sơ bộ, chưa phải bảo quản bền vững. Quy trình bảo quản con tàu vô cùng nghiêm ngặt và tốn kém chi phí. Vì con tàu này ở gần bờ, và mực nước sâu chỉ 10m nên công tác lặn và khai quật có chút dễ dàng hơn. Nếu ở ngoài khơi xa và độ sâu 20 - 30m thì con số 48 tỉ đồng là không đủ” – ông Lâm nói.