Sách tiếng Nhật “không địa chỉ”
Trong buổi giới thiệu sách của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh được dịch sang tiếng Nhật, ông Nguyễn Minh Nhựt - Giám đốc NXB Trẻ - đã phải kêu cứu: “Hiện tại, các đầu sách học tiếng Nhật do NXB Trẻ độc quyền phát hành tại Việt Nam bao gồm bộ giáo trình Minna no Nihongo 1 & 2 - Tiếng Nhật cho mọi trình độ sơ cấp 1 & 2 và bộ sách luyện thi năng lực Nhật ngữ Nihongo So-matome đang bị in lậu rất nhiều.
“Các bộ giáo trình này đã được một số trường dạy tiếng Nhật chọn làm giáo trình chủ đạo trong việc dạy và học tại Việt Nam. Tuy nhiên, vừa qua xuất hiện nhiều hình thức in lậu các sách này. Có kiểu in lậu sao chép nguyên cả tên và số giấy phép Nhà xuất bản Trẻ nhưng chất lượng giấy in kém hơn, cũng có cả hình thức lấy nội dung sách của chúng tôi nhưng in ra dưới giấy phép và logo của NXB khác.
Có đến 2-3 NXB cùng in bộ Tiếng Nhật dành cho mọi người. NXB Trẻ đã gửi công văn cho các NXB khẳng định đây là sách chúng tôi đã được nhượng quyền xuất bản. Sau đó, các NXB làm lậu cũng cam kết thu hồi giấy phép nhưng thu hồi ra sao, có được hay không chúng tôi không biết kết quả. Ngoài ra, có nhiều nơi in bộ sách tiếng Nhật nhưng không có logo NXB nên chúng tôi không có địa chỉ để khiếu nại”.
Theo ông Nhựt, NXB Trẻ đã có thông báo và hướng dẫn để bạn đọc lựa chọn đúng sách có bản quyền để mua vì đây là sách hợp pháp, có chất lượng. Và nghịch lý, không còn có cách nào tối ưu hơn lựa chọn này.
Người Nhật khi hợp tác với đối tác luôn đề cao, tuân thủ pháp luật chặt chẽ. Bộ sách Luyện thi năng lực Nhật ngữ đã được phía Nhật Bản bán tác quyền tiếng Nhật, NXB Trẻ chuyển sang sách song ngữ Nhật - Việt, được phát hành trên toàn thế giới. Nhiều người Việt ở Nhật gửi mua từ Việt Nam sang với mức giá rẻ. Sau đó người Nhật xem lại và xin… mua lại bản dịch (tiếng Việt) của NXB Trẻ, lấy lại một phần quyền, tức là NXB Trẻ được bán ở toàn thế giới ngoại trừ... nước Nhật.
Tác giả Hàn Quốc lặn lội đòi tác quyền
Không chỉ riêng tiếng Nhật bỗng dưng trở nên ăn khách trong thời gian gần đây, sách dạy tiếng Anh do người Hàn Quốc biên soạn cho người Châu Á cũng bán rất chạy.Vì thế, tác giả Hàn Quốc Wo Bo Hyun, người từng tu nghiệp ở Mỹ về, chọn Việt Nam làm nơi in sách và sống tại TP.Hồ Chí Minh một thời gian dài. Lạ là sách của ông mang lại doanh thu cao ở các nước Châu Á nhưng ở Việt Nam thì con số èo uột không tưởng. Cuối cùng, lý do là bị vi phạm tác quyền. Trong năm 2017, tác giả Wo Bo Hyun đã 2 lần nhờ truyền thông Hàn Quốc và Việt Nam lên tiếng về vụ công ty cổ phần MCbooks vi phạm bản quyền sách tiếng Anh của ông.
Trong đơn kêu cứu, ông Wo Bo Hyun kiến nghị: “MCBooks phải chấm dứt hợp đồng, thu hồi toàn bộ sách đã phát hành, không cho phép tái bản các đầu sách của ông, đồng thời cần xử phạt nghiêm khắc MCBooks”. Cục Xuất bản cũng đã yêu cầu MCBooks giải trình và chủ động giải quyết vấn đề bản quyền với tác giả Wo Bo Hyun.
NXB ĐHQG Hà Nội - đơn vị cấp phép cho MCBooks in các đầu sách của tác giả Wo Bo Hyun - cũng yêu cầu MCBooks ngưng phát hành các đầu sách bị cho là vi phạm bản quyền, đồng thời dừng cấp phép tất cả sản phẩm của MCBooks. Tuy nhiên cho đến nay, MCBooks vẫn im lặng. Không liên kết với NXB ĐHQG Hà Nội thì MCBooks liên kết với các NXB khác, và khi bị dừng cấp phép in sách của Wo Bo Hyun thì MCBooks in nối bản.
Trước đó, đại diện MCBooks thừa nhận đã in cuốn “Tự học 200 thành ngữ tiếng Anh thông dụng” lên đến 9.000 bản, với 4 lần in khác nhau (trong khi hợp đồng được cấp phép và ký kết với nhà in là 5.000 bản, hợp đồng với tác giả là 2.000 bản).
Tương tự, các cuốn “Tiếng Anh ma thuật”, “Tự học 1.000 từ tiếng Anh căn bản”… đều in số lượng lớn hơn số bản in ký hợp đồng với tác giả. MCBooks không trả lời báo chí nhưng trong tờ trình gửi NXB ĐHQG Hà Nội, đơn vị này chỉ giải thích “hiểu lầm”, “chưa hiểu quan điểm và chưa thống nhất chuyện thanh toán nhuận bút” quanh cuốn Tiếng Anh ma thuật mà không đề cập đến những tựa sách khác.
Nhập nhằng mãi như vậy, chỉ có tác giả là người chịu thiệt về tiền bạc, thời gian và công sức tìm đối tác đòi tác quyền.