Nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện sáng tác âm nhạc từ thời sinh viên, nhưng sau giải phóng năm 1975, tên tuổi ông mới được biết đến rộng rãi trong giới trẻ hâm mộ nhạc. Những ca khúc Nguyễn Ngọc Thiện trữ tình và trẻ trung, thiên về đề tài tình yêu và tuổi trẻ. Một số ca khúc đáng chú ý như: Ơi cuộc sống mến thương, Này người yêu nhỏ xinh, Nắng xuân, Người mẹ, Ngọn lửa trái tim, Người yêu nhé, Cô bé dỗi hờn, Thôi em hãy về…

Ông chia sẻ với MC Nguyên Khang về nguyên nhân đến với con đường sáng tác: “Lúc trước, tôi có học sáng tác từ một người bạn. Tới năm nhất đại học, tôi và một số anh em ngồi lại hát với nhau cùng cây đàn ghi-ta, hát một lúc thì hết bài. Vì thế, tôi quyết định sáng tác mà không biết tại sao khi hát lên cả trường đều rất thích và lan cả sang trường dược. Tôi hòa âm phối khí thì có tiền, còn được các nhạc sĩ dẫn đi ăn, chứ bài hát thì không lấy tiền tác quyền, viết cho vui thôi”.

Nhắc nhớ lại nhạc phẩm "Cơn mưa lao xao", nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện cho biết, bài hát được sáng tác ở Canada và xuất phát từ nỗi nhớ quê nhà của ông. “Lần đầu tiên trong cuộc đời, tôi được Hội âm nhạc thành phố tin tưởng giao cho chức trách là đoàn trưởng đoàn ca nhạc trong chuyến lưu diễn vào tháng 11 ở Canada, khi đó có mưa tuyết. Tôi ngẫm nghĩ nếu ở quê nhà trời có mưa thì sẽ ồn ào nên gọi là mưa lao xao” - ông kể.

Nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện kể về câu chuyện sáng tác nên ca khúc "Cô bé dỗi hờn": “Một số bạn nam có phương tiện di chuyển thường giả bộ đến trước trường Gia Long (Nguyễn Thị Minh Khai bây giờ) ăn đậu đỏ, bánh lọt đợi mấy cô mặc áo dài trắng đi ra thì họ ngắm tới ngắm lui rồi về kể cho bạn bè nghe. Khi đó, mọi người có rủ tôi đi nhưng do tôi nhát và không có phương tiện, nhỡ có quen cô nào thì làm sao có xe chở cô ấy đi. Tôi thấy vô ích quá nên tập trung lo học”.

Cha đẻ của ca khúc "Ngày đầu tiên đi học" lần đầu tiên nói về cơ duyên sáng tác bài hát mà bất kỳ thiếu nhi Việt Nam nào cũng thuộc: “Tôi là người đã lôi Trần Thanh Tùng vào con đường thu âm ở phòng thu và ông ấy cũng bắt tôi viết về thiếu nhi mà tôi thì không viết về thiếu nhi nên thôi cũng thử "viết đại" xem sao. Ca khúc đó nhắm vào Mộng Thi - cô bé có giọng luyến rất dễ thương. Sau này, cô ấy đi nước ngoài nên chuyển bài hát này cho Ngọc Linh. Nhưng không ngờ Ngọc Linh lên video lại rất nổi”.

Trong "Vẫn hát lời tình yêu", nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện còn chia sẻ về ca khúc "Chia tay tình đầu" do Hồ Trung Dũng thể hiện: “Bài hát này được tôi lấy chất liệu từ mối tình của những người bạn kể lại chứ tôi khi đó không có người yêu”.

Và nhạc phẩm "Người mẹ" được tác giả quan sát: “Tôi được mời đi dự nghe mẹ Bàn Cờ kể chuyện để sáng tác, trong buổi tham dự có rất nhiều nhạc sĩ lớn như Trịnh Công Sơn, Xuân Hồng, Phạm Trọng Cầu… ai cũng ngồi nghe mẹ kể chuyện. Tôi thì thấy đông và mệt nên đi ra phía ngoài. Tôi quan sát thấy nắng bắt đầu chiếu lên mái tóc bà mẹ, tôi chỉ viết những chi tiết miêu tả như vết nhăn, vết chân chim chứ không đi sâu vào câu chuyện và bài hát ra đời từ đó”.