Theo quan niệm dân gian, mỗi năm sẽ có các vị thần khác nhau về cai quản hạ giới. Hết năm, các vị thần sẽ bàn giao cho những vị thần mới tới cai quản. Bởi vậy, để "tống cựu nghênh tân" (tiễn thần cũ, đón thần mới), các gia đình thường chuẩn bị 2 mâm cỗ: Một mâm cỗ trong nhà cúng tổ tiên và một mâm cỗ ngoài trời cúng các vị thần.
Theo nghệ nhân dân gian Ánh Tuyết, vào thời khắc chuyển giao năm mới và năm cũ, nên thực hiện cỗ cúng ngoài trời trước rồi mới tới trong nhà: "Mâm cỗ cúng Giao thừa đã là lễ nghi truyền thống từ xưa đến nay. Ai cũng quan niệm thời khắc năm cũ đi qua và năm mới đến là thời khắc hết sức thiêng liêng nên nhà nhà người người đều cầu mong bình an. Cỗ cúng trong nhà cũng là cúng tổ tiên, ông bà còn mâm cỗ ngoài trời là cúng trời, Phật.
Bao giờ cũng phải khấn ngoài trời, khấn Phật và các quan trước, xin trời Phật phù hộ, cầu dân an quốc thái, cầu cho sức khỏe gia đình bình an sau đó mới lễ trong nhà. Nếu lễ trong nhà trước là quan niệm không đúng lắm vì cao nhất là trời Phật rồi mới đến ông bà, tổ tiên nhà mình", nghệ nhân Ánh Tuyết chia sẻ.
Về thời điểm tiến hành nghi lễ cúng Giao thừa ngoài trời thường sẽ đúng giờ tý tức 12 giờ đêm 30 tháng Chạp. Sau đó, trở vào để cúng ông bà tổ tiên nhà mình.
Về những món ăn bày biện trên mâm cỗ cúng, nghệ nhân Ánh Tuyết cho rằng, đó là điều không bắt buộc mà nên "tùy tiền biện lễ", quan trọng là cái tâm, khả năng bao nhiêu bày lễ bấy nhiêu miễn là có tâm.
Tuy nhiên, vẫn có những món đồ đã trở thành truyền thống, hầu như được các gia đình sử dụng sẽ là cặp bánh chưng, gà lễ (gà lễ phải là gà trống tơ chưa đạp mái), đĩa xôi gấc và bát canh măng. Còn các món ăn khác tùy vào điều kiện của từng gia đình, quan trọng nhất vẫn là ở tại tâm.
Khi cúng Giao thừa trong nhà, tất cả thành viên trong gia đình đứng trang nghiêm trước bàn thờ, khấn tổ tiên để xin được các cụ phù hộ độ trì trong năm mới, cầu an khang thịnh vượng, sức khỏe tốt.
Văn khấn cúng Giao thừa ngoài trời - Theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn Hóa Thông tin.
Nam mô A Di Đà Phật ( Ba lần ) .
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Kính lạy :
- Đức đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật .
- Hoàng Thiên hậu Thổ chư vị tôn Thần .
- Ngài Cựu niên Chu Vương Hành Khiển, Thiên Ôn hành binh chi thần, Lý Tào phán quan
- Ngài đương niên Triệu Vương Hành Khiển, Tam Thập lục thương hành binh chi thần, Khúc Tào phán quan.
- Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương .
- Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa . Ngài định Phúc Táo quân . Các ngày Địa Chúa Long mạch Tôn
Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này .
Nay là giờ phút Giao thừa năm Canh Tý
Chúng con là :………………
Ngụ tại :………………….
Phút thiêng Giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, Tam Dương khai Thái, vạn tượng canh tân. Nay Ngài Thái tuế chí đức tôn Thần trên vâng lệnh Thượng Đế giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt . Quan cũ về Triều để khuyết, lưu Phúc, lưu Ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban Tài tiếp Lộc. Nhân buổi tân Xuân, chúng con thành tâm sửa biện hương hoa vật phẩm, nghi lễ cúng trần, dâng lên trước Án. Cúng dâng Phật Thánh, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén Tâm hương dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời : Ngài Cựu niên đương cai Chu Vương Hành Khiển, Thiên Ôn hành binh chi thần,
Lý Tào phán quan, Ngài đương niên Triệu Vương Hành Khiển, Tam Thập lục thương hành binh chi thần, Khúc Tào phán quan. Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương . Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa. Ngài định Phúc Táo quân. Ngài Phúc Đức chính Thần. Các Ngài Ngũ Phương, Ngũ Thổ, Long mạch tài Thần. Ngài Bản Gia Táo Quân. Các ngày Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này. Cúi xin giáng lâm trước Án, thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho chúng con: Minh niên khang thái, trú dạ cát tường. Độ cho chúng con mọi duyên thuận lợi, công việc hanh thông. Người người được chữ bình n , tháng ngày được hưởng phần lợi lộc. Âm phù - Dương trợ, sở nguyện tòng tâm. Bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.
Dãi tấm lòng thành, Cúi xin chứng giám .
Cẩn cáo.