Tết Hồ Sự Chà của dân tộc Hà Nhì ở huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên thường được tổ chức vào tháng 12 dương lịch hàng. Năm nay, do ảnh hưởng của dịch COVID-19 nên huyện Mường Nhé không tổ chức cho đồng bào Hà Nhì ăn tết tập trung như các năm trước. Các xã Sín Thầu, Sen Thượng - nơi tập chung chủ yếu người Hà Nhì sinh sống - cũng không mời khách ở thị trấn Khúc Thủy, huyện Giang Thành, tỉnh Vân Nam,Trung Quốc như thường lệ.

Ngày 10.12 năm nay, mỗi gia đình dân tộc Hà Nhì ở cực Tây Tổ quốc bắt đầu đón tết và kéo dài trong 3 ngày theo các nghi thức truyền thống. Đây là dịp quan trọng nhất trong năm để những người con đi xa trở về nhà sum họp, báo hiếu ông bà, cha mẹ, tổ tiên; thăm hỏi người thân...

Trong ngày tết, việc mổ lợn được coi là nghi thức độc đáo và là công việc quan trọng nhất không thể thiếu trong mỗi gia đình. Tùy theo điều kiện của từng gia đình, nhà có điều kiện kinh tế khá, đông con, nhiều cháu thì có thể mổ con lợn to hơn 1 tạ, hay nhà không có điều kiện thì cũng sẽ mổ những con lợn từ 40-50kg trở lên.

Trước khi mổ, con lợn cũng được thực hiện một nghi thức, gọi là “làm lý”. Chủ nhà chuẩn bị sẵn một bát gạo, một bát muối, nước và rượu. Sau khi vảy mỗi thứ 1 vào mồm con lợn một chút, chủ nhà sẽ khấn với ngụ ý rằng vật nuôi sẽ hay ăn, chóng lớn bằng 2, bằng 3 năm trước…

Sau khi lợn được làm lông sạch sẽ, người chủ nhà sẽ xẻ các phần của con lợn theo một nghi thức nhất định. Trong đó, việc quan trọng nhất là lấy lá gan ra trước.

Lá gan phải còn nguyên vẹn và được để riêng ra một chiếc đĩa loại to. Sau khi hoàn tất công việc mổ lợn, chủ nhà sẽ để đĩa gan lợn lên một chiếc bàn rồi xem xét một cách tỉ mỉ, hoặc với những gia đình chưa có kinh nghiệm thì có thể nhờ những người già trong bản xem giúp để biết... vận mệnh gia đình (theo quan niệm dân gian nơi đây).

Theo quan niệm của người Hà Nhì, lá gan lợn được mổ trong ngày tết sẽ cho biết mọi điều đã diễn ra trong năm cũ và sẽ xảy ra trong năm mới. Trong đó, phần túi mật đầy đặn và căng tròn sẽ cho biết là gia đình chủ nhà sẽ có một năm làm ăn phát đạt, ấm no.

Từng phần của lá gan cũng nói lên những vấn đề về sức khỏe, vận mệnh và tình cảm gia đình. Nói chung, lá gan mà có màu sắc tươi tắn, đầy đặn, không bị rách hay có những dấu hiệu bất thường thì trong năm đó gia đình sẽ ấm no, hạnh phúc…

Với nhiều tập quán mang tính truyền thống vẫn còn được gìn giữ một cách tự nhiên trong cộng đồng, những năm gần đây, cứ mỗi dịp diễn ra tết Hồ Sự Chà, khu vực ngã ba biên giới lại thu hút đông đảo người dân và du khách mọi miền đến tham dự và tìm hiểu văn hóa của cộng đồng dân tộc Hà Nhì nơi biên cương Tổ quốc.