Đến dự hội thảo có ông Christian Manhart - Trưởng Văn phòng đại diện UNESCO tại Việt Nam, ông Madan Mohan Sethi - Tổng Lãnh sự Ấn Độ và gần 200 học giả, khách mời trong nước và quốc tế đến từ các nước Pháp, Hoa Kỳ, Nga, Trung Quốc, Hàn Quốc...
Báo cáo đề dẫn hội thảo cho thấy, Nguyễn Đình Chiểu (1822-1888) là một nhà văn hóa lớn, nhà thơ yêu nước tiêu biểu của dân tộc Việt Nam, nhà giáo của nhiều thế hệ, thầy thuốc tinh thông y lý, y thuật và nổi tiếng về y đức. Tài năng và địa vị của ông trên văn đàn, y thuật và nền giáo dục nước nhà đã được ghi nhận, tôn vinh từ rất sớm. Là một trong những người khai sáng và là tác giả tiêu biểu nhất của dòng văn chương yêu nước chống ngoại xâm nửa sau thế kỷ XIX, ông đã góp phần nâng cao tầm vóc và ảnh hưởng của văn học nước nhà. Ông còn là tấm gương sáng về tinh thần yêu nước, thương dân, ý chí kiên cường, bất khuất trong đấu tranh chống ngoại xâm. Nguyễn Đình Chiểu đã được UNESCO đưa vào danh sách tôn vinh nhân vật văn hóa có tầm ảnh hưởng trên thế giới.
Phát biểu chào mừng hội thảo, TS.Lê Đức Thọ - Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre - cho biết, Hội thảo khoa học quốc tế “Danh nhân Nguyễn Đình Chiểu trong thời đại ngày nay" là một trong những hoạt động quan trọng mà tỉnh Bến Tre thay mặt Việt Nam cam kết với UNESCO, về việc vinh danh nhà thơ yêu nước Nguyễn Đình Chiểu là Danh nhân văn hóa, cùng kỷ niệm 200 năm ngày sinh của ông (1.7.1822 – 1.7.2022). Đây còn là dịp để tỉnh Bến Tre được đón tiếp các quý vị đại biểu quốc tế và trong nước tới thăm, tìm hiểu thêm về vùng đất, con người Bến Tre.
Cũng qua Hội thảo này, tỉnh Bến Tre mong muốn UNESCO, các quốc gia thành viên của UNESCO, Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam và các bộ, ban, ngành Trung ương của Việt Nam, các nhà khoa học quốc tế và Việt Nam tiếp tục đồng hành, hỗ trợ để hoạt động gìn giữ và phát huy các giá trị di sản văn hóa, thơ văn của danh nhân Nguyễn Đình Chiểu xứng tầm với danh hiệu cao quý được công nhận, vinh danh ở tầm quốc tế. Đồng thời, đề nghị đưa kỷ niệm Ngày sinh của Danh nhân văn hóa Nguyễn Đình Chiểu được tổ chức cấp Nhà nước vào những năm chẵn, năm tròn theo quy định hiện hành.
Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre, Trưởng ban Tổ chức hội thảo – ông Trần Ngọc Tam - cho biết: Triết lý và mẫu người văn hóa, sự nhất quán giữa hành động trong đời thực và triết lý thể hiện trong tác phẩm văn chương của Nhà văn hóa Nguyễn Đình Chiểu cần nghiên cứu kỹ hơn, nhất là người thầy thuốc, thầy giáo Nguyễn Đình Chiểu. Thời đại ngày nay rất khác với thời đại mà Nguyễn Đình Chiểu sống. Cuộc cách mạng công nghiệp lần 4 khiến nhiều vấn đề trong đời sống của nhân loại biến đổi. Vấn đề bảo vệ, phát huy di sản văn hóa, giá trị của di sản văn hóa của danh nhân Nguyễn Đình chiểu cần đặt trong bối cảnh thời đại này.
Chuẩn bị tiến tới hội thảo, Ban Tổ chức hội thảo đã nhận 133 tóm tắt tham luận, toàn văn tham luận của các tác giả. Đồng thời, đã lựa chọn 96 tham luận của các tác giả, trong đó có 17 tham luận của tác giả nước ngoài, in trong Kỷ yếu hội thảo.
Các tham luận của các học giả nước ngoài cho thấy, Nguyễn Đình Chiểu từ lâu đã được nghiên cứu và ngưỡng mộ ở nhiều nước. Giáo sư A. Ya. Sokolovsky đến từ Đại học Tổng hợp Liên bang Viễn Đông của Nga, chia sẻ: “Tên tuổi của nhà thơ yêu nước Việt Nam vĩ đại nhất thế kỷ 19 – Nguyễn Đình Chiểu, được nhiều người biết đến ở Nga. Ông chủ yếu được biết đến với tư cách là một đại biểu xuất sắc của văn học chống Pháp tại Việt Nam thời thuộc địa. Tác phẩm chính của ông được biết đến ở đất nước chúng tôi, nhờ vào những bản dịch và nghiên cứu của những nhà Phương Đông học”.
Tiến sĩ Pascal Bourdeaux đến từ Viện khảo cứu cao cấp Pháp, nêu: “Nguyễn Đình Chiểu thuộc thế hệ nếm trải cuộc xâm lăng của Pháp và hứng chịu những hậu quả đầu tiên của chế độ thực dân. Sự nghiệp văn chương của ông phản ánh rõ điều này. Nếu như về nội dung, tác phẩm của ông vì thời cuộc mà có khuynh hướng bày tỏ lòng yêu nước, thì về hình thức, nó cũng có những chuyển biến quan trọng nhờ sự phát triển của ngành in ấn và việc một số tác phẩm sớm được dịch sang tiếng Pháp như “Lục Vân Tiên”, “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc”. Chính vì thế, nhà cầm quyền Pháp duy trì mối quan hệ đầy mâu thuẫn với Đồ Chiểu lúc sinh thời. Hay nói rộng ra, đó là quan hệ văn hóa đặc biệt được hình thành giữa nền văn học Pháp, nơi đón nhận những bản dịch của nhà thơ và di cảo của ông, vẫn cần được tiếp tục khám phá”.
Hai nhà nghiên cứu Hàn Quốc – Jeon Hye Kyung và Lee Hyeo Heong – nêu lên sự tương đồng giữa 2 tác phẩm “Lục Vân Tiên” của Nguyễn Đình Chiểu và “Chun – Hyang Jeon” khá thịnh hành ở Hàn Quốc, và nhận xét: “Ở cả Việt Nam và Hàn Quốc, thế kỷ 18 và 19 là giai đoạn đánh dấu sự kết thúc thời kỳ toàn thịnh của văn học chữ Hán, vốn là thể loại văn viết phổ biến ở khu vực Đông Á, và đón chào thời kỳ toàn thịnh của văn học chữ quốc ngữ. Trong thời kỳ này, văn học chữ Nôm phổ biến tại Việt Nam và văn học Hangeul lên ngôi tại Hàn Quốc. Theo đó, tại Việt Nam có các tác phẩm tiêu biểu như “Truyện Kiều” và “Lục Vân Tiên”, còn tại Hàn Quốc xuất hiện “Thẩm Thanh truyện” và “Xuân Hương truyện”.