Hiện đang là thời điểm người dân Tây Bắc tập trung dọn thực bì trên nương để chuẩn bị gieo trồng vụ mới. Việc đốt lửa để dọn thực bì là phương pháp được nông dân vùng cao áp dụng từ nhiều đời nay và người ta hay gọi là “mùa đốt nương”.

Trước đó khoảng gần 1 tháng, người dân sẽ tập trung đi phát nương, những thảm thực vật xanh tốt trên những đám nương để không trong một vài năm đều được phát dọn. Cả những cây to bằng bắp tay, bắp chân cũng bị chặt hạ, những khúc cây to thì được nhặt riêng để làm củi, còn lại để phơi nắng khoảng vài tuần là sẽ tiến hành đốt.

Theo người dân, việc đốt nương không những giúp dọn thực bì nhanh chóng mà còn góp phần cải tạo đất một cách hiệu quả. Theo đó, sức nóng của lửa sẽ giúp hun lớp đất bề mặt và làm sạch cỏ dại, cùng với đó lớp tro than sẽ là thành phần quan trọng cải tạo đất.

Tuy nhiên, việc đốt nương đã kéo theo những hệ lụy vô cùng to lớn, không những gây nguy hiểm, đe dọa đến công tác phòng cháy rừng mà việc làm này còn ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của người dân trong một vùng rộng lớn và các mặt phát triển kinh tế, xã hội của địa phương.

Theo ghi nhận của PV Báo Lao Động tại Tây Bắc, từ cuối tháng 3 đến đầu tháng 4, hàng chục chuyến bay đi/đến Sân bay Điện Biên phải hủy vì hiện tượng “mù khô” gây hạn chế tầm nhìn. Cùng thời gian này, trên địa bàn các tỉnh Điện Biên, Sơn La cũng liên tục xảy ra ít nhất 5 vụ cháy rừng.

Đốt nương tràn lan, cháy rừng ở Tây Bắc cộng với việc đốt nương từ các tỉnh phía Bắc nước Lào khiến cho việc ô nhiễm không khí tại đây luôn ở mức báo động.

Cụ thể, từ ngày 27.3 đến 6.4 chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại nhiều nơi thuộc Điện Biên, Lai Châu, Sơn La luôn ở ngưỡng xấp xỉ 200 (rất xấu), đặc biệt có nơi trên 400 (mức nguy hiểm) như tại phường Him Lam, TP Điện Biên Phủ có chỉ số AQI là 419 được ghi nhận vào ngày 27.3.

Trong các ngày từ 3-6.4, theo ghi nhận của PV, tại TP Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên xảy ra hiện tượng mà người dân gọi là “tuyết đen”. Theo đó, rất nhiều tro bụi, và than từ trên trời rơi xuống như những bông tuyết màu đen. Chỉ cần để xe ô tô ở ngoài trời qua 2 tiếng buổi trưa cũng có thể thấy rõ lớp cho than phủ đầy trên mui xe.

Trước thực trạng đó, ngày 6.4, UBND tỉnh Điện Biên đã ban hành công điện  yêu cầu tạm dừng các hoạt động xử lý thực bì bằng đốt lửa kể từ ngày 6.4.2023 đến hết ngày 15.4.2023. Đồng thời yêu cầu người dân thực hiện linh hoạt các biện pháp để hạn chế thấp nhất việc dọn thực bị bằng đốt lửa gây ảnh hưởng đến môi trường và các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội.

Trước đó, Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường (Bộ TNMT) cũng khuyến cáo các địa phương cần tập trung nguồn lực tăng cường các biện pháp kiểm soát ô nhiễm khói bụi trong không khí; tổ chức kiểm tra, giám sát, yêu cầu các cơ sở sản xuất công nghiệp trên địa bàn thực hiện nghiêm các biện pháp kiểm soát, bảo đảm xử lí khí thải đạt quy chuẩn kĩ thuật về môi trường.