“Chiếc áo chật” của Hà Nội

Đến giờ, chị Hoàng Thị Hiền (Hoàng Liệt, Hoàng Mai) vẫn nhớ như in cảm giác của 1 năm về trước khi cầm trên tay tấm phiếu có ghi dòng chữ “Chúc mừng bé đã trúng tuyển vào trường”.

Tháng 8.2022, chị cùng 712 phụ huynh khác có mặt tại UBND phường Hoàng Liệt để bốc thăm giành suất học cho trẻ 3 tuổi vào Trường Mầm non Hoàng Liệt năm học 2022 - 2023. Thời điểm đó, cả hai vợ chồng chị đều mất ăn mất ngủ bởi trường này chỉ có khả năng đáp ứng 333/713 trẻ đăng ký, số lượng vượt quá chỉ tiêu là 380.

Đến khi 2 con đã theo học tại trường, vợ chồng chị phải sắp xếp, cân đối thời gian đưa, đón con. Hằng ngày, sau khi đưa con đến trường, chị Hiền phải đánh vật với quãng đường gần 9km đến công ty ở Vũ Phạm Hàm (Cầu Giấy, Hà Nội). Ngày bình thường, chị mất khoảng 30 phút để đến được công ty. Song đỉnh điểm vào ngày Hà Nội đổ mưa lớn cuối tháng 9 vừa qua, chị chật vật 2 tiếng trên đường.

Loạt thách thức sau 15 năm mở rộng

Ngày 1.8.2008, Hà Nội chính thức mở rộng, diện tích tăng gấp 3,6 lần trước đó. Hà Nội trở thành Thủ đô có diện tích lớn thứ 17 thế giới với hơn 3.300km2, số dân tăng 80% từ 3,4 lên 6,2 triệu người.

Hà Nội hiện là địa phương đông dân thứ hai của cả nước với mật độ dân số là 2.398 người/km2 - cao gấp 8,2 lần so với mật độ dân số cả nước. Dân số cơ học tăng nhanh đã gây sức ép lên hạ tầng đô thị, y tế, giáo dục, môi trường, nhà ở.

Ông Trần Huy Ánh - Ủy viên Thường vụ Hội KTS Hà Nội, thành viên Hội đồng khoa học Tạp chí Kiến trúc Việt Nam, Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng) cho biết, về giao thông đô thị, quy hoạch vẽ 10 tuyến đường sắt đô thị, buýt nhanh (BRT) là 413km. Mục tiêu đến 2020 đưa vào vận hành 178km, nhưng đến năm 2022 mới có 13,5km đường sắt đô thị và 14km BRT hoạt động (tức là mới đạt 14,5%).

Về thoát nước và xử lý nước thải, năm 2023 hoàn thành trạm bơm chống ngập Yên Nghĩa nhưng không có nước dẫn. Hàng chục nhà máy xử lý nước thải nhưng sông hồ ô nhiễm chết cả trăm tấn cá. Nhà máy Xử lý nước thải Yên Xá trị giá nửa tỉ USD hiện vẫn đang chờ nước thải dẫn qua 15km về xử lý. Về đất đô thị và bất động sản, ông Ánh cho biết, trong 10 năm (2011-2021) có hơn 70 triệu m2 sàn nhà ở thương mại. Cộng thêm số nhà ở tự xây có thể lên tới hơn 100 triệu m2 sàn. Trong khi nhà ở xã hội, nhà ở công nhân trong các khu công nghiệp thì vẫn thiếu trầm trọng.

Một ví dụ khác mà ông Ánh dẫn chứng là Hà Nội định hướng Đô thị Mê Linh là thành phố chất lượng, năng động, công nghệ cao... Mục tiêu này đã đặt ra từ khi còn thuộc tỉnh Vĩnh Phúc, giai đoạn 2001-2006 đã giao 500ha đất để phát triển các trung tâm thị tứ. Đến khi nhập về Hà Nội và theo Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến 2030, tầm nhìn 2050 thì đất đô thị được quy hoạch gấp 12 lần (gần 6.000ha). Tuy vậy, sau 15 năm (2008-2023) bên cạnh các khu dân cư cũ và khu công nghiệp gia công giá rẻ đang hoạt động, nhiều diện tích đất quy hoạch đô thị, giao cho các nhà đầu tư chỉ để san lấp, làm hạ tầng để mua đi bán lại, hàng nghìn hécta đất để hoang hóa hàng chục năm. Năm 2023 thành phố mới thu hồi hai dự án có quy mô 200ha.

“Khi những hệ luỵ tiêu cực, lãng phí của việc quy hoạch chất lượng thấp, dẫn đường cho việc tạo thành các dự án treo, nguy cơ đô thị “ma” vẫn còn đó” - ông Ánh cho hay.