Mở hộc rác chôn thêm, người dân lại chịu mùi hôi

Những tháng qua, gia đình bà Trần Thị Lập, tổ 70 phường Hòa Khánh Nam, Quận Liên Chiểu, Đà Nẵng đến chiều tối là đóng kín tất cả cửa chính, cửa sổ để tránh mùi từ bãi rác Khánh Sơn, cách đó chừng vài cây số.

“Cứ đến tầm 9 giờ tối là mùi từ bãi rác bay vào nhà. Hôm nào có mưa thì mùi hôi nồng nặc hơn, chẳng ai chịu nổi. Người dân ở đây sống chung mấy chục năm nay rồi, chúng tôi có kiến nghị, thậm chí người dân còn chặn xe rác để đối thoại với lãnh đạo thành phố, nhưng đến nay vẫn chưa nghe, chưa thấy nhà máy nào khởi công. Ngay khu vực nhà tôi cũng có chủ trương di dời giải tỏa nhưng rồi cũng im hơi lặng tiếng” - bà Lập nói.

Sở Tài nguyên Môi trường Đà Nẵng cho biết, 5 hộc rác hiện trạng tại bãi rác Khánh Sơn đã đầy vào cuối năm 2020. Thành phố đã đầu tư hơn 180 tỉ đồng để nâng cấp từ cao trình 24 m lên 52 m các hộc rác từ số 1 đến số 5, đồng thời cải tạo đường để xe chở rác hoạt động cùng bờ bao và xây dựng mương thu nước mặt, mương thu nước rỉ rác xung quanh các hộc rác này, lắp đặt hệ thống thoát khí rác. Song đến nay, khả năng tiếp nhận, vận hành của hộc rác số 5 sau khi nâng cấp cũng đã quá tải. Việc chuyển sang hộc rác số 6 là rất cấp thiết - nhưng như Sở Tài nguyên Môi trường Đà Nẵng cho biết, vẫn cần thêm thời gian để các đơn vị bàn giao kỹ thuật.

Hai nhà máy xử lý rác vẫn trên giấy

Việc di dời bãi rác Khánh Sơn hay xây dựng nhà máy xử lý rác hiện đại đã được các lãnh đạo TP Đà Nẵng nói đến từ nhiều năm nay. Bởi việc bãi rác Khánh Sơn “hết hạn sử dụng” là chuyện chỉ là trong tương lai rất gần. Thế nhưng từ năm 2019 đến nay, việc di dời hay xây dựng nhà máy vẫn chỉ là những lời hẹn.

Tại cuộc họp HĐND giữa năm 2022, trước sự bức xúc của cư tri và lãnh đạo Quận Liên Chiểu về việc bao giờ khởi công xây dựng nhà máy xử lý rác, Sở Tài nguyên Môi trường Đà Nẵng thời điểm đó cho biết, dự án nhà máy xử lý rác 1.000 tấn được lựa chọn phương thức kêu gọi đầu tư PPP từ năm 2017 trên cơ sở tư vấn của Ngân hàng Châu Á thì đến năm 2019 nhưng chính ngân hàng này đã không thể tư vấn cho Đà Nẵng nữa vì cho rằng không khả thi.

Năm 2019, Đà Nẵng tiếp tục triển khai thực hiện theo phương thức là thành phố đứng ra tự tổ chức lập báo cáo thông qua một đơn vị tư vấn. Tuy nhiên qua rà soát toàn bộ quá trình triển khai dự án theo hình thức PPP thì hành lang pháp lý và quy định hết sức khó khăn. Hiện nay trên cả nước, không có dự án nào triển khai xây dựng nhà máy rác mà thành công theo hình thức PPP.

Mới đây nhất, có địa phương đã thông báo huỷ hai dự án mà năm 2019 cũng lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức PPP, lý do là sau 2 năm đàm phán hợp đồng không thành công. Với dự án nhà máy xử lý rác 650 tấn, Sở Tài nguyên Môi trường Đà Nẵng cho biết,  ngay sau khi có chủ trương về đầu tư, chủ đầu tư sẽ triển khai trong quý IV/2022.

Tuy nhiên, đến giữa tháng 4.2023, ông Nguyễn Hồng An - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường Đà Nẵng - lại cho biết, ngày 13.4.2023 thành phố vừa có văn bản giao Sở Tài nguyên Môi trường triển khai rà soát lại các thủ tục có liên quan để triển khai dự án. Nhà đầu tư hiện có kiến nghị điều chỉnh công nghệ và tổng mức đầu tư, Sở Kế hoạch đầu tư đang tham mưu, các sở khác cũng rà soát thủ tục đất đai.

Về nhà máy xử lý rác 1.000 tấn, dự án này đã lập báo cáo nghiên cứu khả thi do nhà đầu tư đề xuất theo hình thức PPP, Sở Kế hoạch và Đầu tư Đà Nẵng đã tham mưu công tác thực hiện đề án, gửi hồ sơ thẩm định Bộ Xây dựng, thành lập hội đồng thẩm định cấp thành phố, dự kiến cuối tháng 5.2023 sẽ báo cáo UBND thành phố. Trong khi đó, theo đề án môi trường của TP Đà Nẵng giai đoạn 10 năm 2021-2030, tiến độ đặt ra là 2025 thành phố có thể đưa nhà máy xử lý chất thải rắn công nghiệp thay thế cho việc chôn lấp như hiện nay. Nhưng với tình hình hiện nay, cả hai dự án nhà máy xử lý rác của Đà Nẵng đều mới đang nằm trong kế hoạch. Người dân xung quanh khu vực bãi rác Khánh Sơn vẫn sống trong mùi hôi và dù biết rằng, phương án chôn lấp rác là lạc hậu nhưng Đà Nẵng vẫn chỉ có thể liên tục mở rộng các hộc rác để đợi nhà máy!