Rác cũ đốt không được

Bãi rác TP.Trà Vinh (trước đây là bãi rác Hợp tác xã Trà Vinh) hoạt động từ năm 1998 (ấp Ba Se A, xã Lương Hòa, huyện Châu Thành), ban đầu có diện tích 10.690m2, sau mở rộng lên 21.040m2. Bãi rác tiếp nhận và xử lý rác thải bằng phương pháp chôn lấp tự nhiên, đốt rác vào mùa khô, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Tháng 4.2003, Thủ tướng Chính phủ khi đó đã ban hành Quyết định số 64 về phê duyệt “kế hoạch xử lý triệt để các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng”; trong đó, có bãi rác TP.Trà Vinh. Hình thức xử lý là mở rộng, cải tạo, nâng cấp để hạn chế ô nhiễm môi trường, thời gian xử lý từ 2003-2006. Tuy nhiên từ đó đến nay, bãi rác này vẫn tiếp tục gây ô nhiễm, khiến người dân xung quanh bức xúc trong thời gian dài. Theo ước tính, tổng lượng rác hiện nay trên 200.000 tấn, đã quá tải, không còn sức chứa, buộc tỉnh Trà Vinh phải đóng cửa hoạt động từ ngày 25.9.2018.

Nhằm đưa bãi rác TP.Trà Vinh ra khỏi danh mục cơ sở gây ô nhiễm nghiêm trọng, năm 2016, UBND tỉnh đã phê duyệt “Dự án Xử lý ô nhiễm môi trường bãi rác TP.Trà Vinh”, tổng kinh phí hơn 97 tỉ đồng, chủ đầu tư là Sở TNMT, Công ty TNHH Kỹ thuật Công nghiệp năng lượng môi trường Việt Nam (Vina Encorp) là đơn vị trúng thầu, thi công bằng phương pháp đốt (công suất 100 tấn/ngày và chôn hợp vệ sinh). Mục đích của dự án là đốt lượng rác cũ 120.000 tấn tồn đọng 27 năm qua tại bãi rác TP.Trà Vinh; 80.000 tấn rác còn lại không thể đốt được tỉnh này sẽ tiến hành chôn lấp.

Tuy nhiên, qua kiểm tra, UBND tỉnh Trà Vinh đã phát hiện nhiều sai phạm. Tiến độ thực hiện gói thầu không đảm bảo theo hợp đồng, chưa thực hiện theo Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) được duyệt, khí thải chưa đảm bảo đạt chuẩn theo quy định, Nhà thầu có lập thủ tục nhưng chưa đảm bảo điều kiện nên chưa được xác nhận.

Ban đầu, Vina Encorp dự thầu bằng 5 lò đốt SH7-1000, công suất 5 tấn/giờ; nhưng sau đó, đã tự ý thay đổi thiết bị, công nghệ đốt thành 11 lò hiệu Sankyo - Nafci và bổ sung 1 lò đốt HTB 100 công suất 100 tấn/ngày. Theo báo cáo kiểm tra, việc thay đổi này không phù hợp với việc đốt rác cũ nên không hiệu quả kinh tế dẫn đến phải điều chỉnh phương án gây kéo dài thời gian.

Việc dự án chậm tiến độ đã buộc tỉnh Trà Vinh gửi văn bản “cầu cứu” sang Cần Thơ nhờ hỗ trợ xử lý 30.000 tấn rác. Tuy nhiên, Cần Thơ đã từ chối đề nghị này để tập trung vào việc xử lý rác tại địa phương mình, vốn cũng đang là vấn đề bức xúc.

Rác mới xử lý không xong!

Ngoài dự án nói trên, vào tháng 7.2017, tỉnh Trà Vinh cũng đã cho khởi công “Dự án Nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt”, địa điểm tại ấp Sâm Bua, xã Lương Hòa, huyện Châu Thành. Dự án này cũng do Vina Encorp làm chủ đầu tư (giai đoạn 1 có công suất xử lý 150 tấn/ngày đêm). Mục đích của dự án này là giải quyết lượng rác thải mới, phát sinh hằng ngày, chủ yếu trên địa bàn TP.Trà Vinh.

Cuối tháng 3 vừa qua, UBND tỉnh Trà Vinh đã có báo cáo kiểm tra dự án và chỉ ra nhiều sai phạm. Đến nay, tiến độ thực hiện dự án không đúng với quyết định chủ trương đầu tư. Vina Encorp chỉ thực hiện đầu tư các hạng mục có nhu cầu cần thiết cho việc vận hành nhà máy (như nhà xưởng cơ khí, nhà xưởng xử lý rác...); chưa đầu tư các hạng mục khác theo giấy phép xây dựng. Đặc biệt, nhà đầu tư có thay đổi, điều chỉnh quy trình công nghệ xử lý rác so với hồ sơ dự án và báo cáo ĐTM. Hệ thống xử lý nước thải không đúng theo công suất, từ thiết kế 100m3/ngày đêm đã giảm xuống còn 50m3/ngày đêm; chưa thi công các bãi chôn lấp tro xỉ…

Ông Dương Hiền Hải Đăng, Chủ tịch UBND TP.Trà Vinh (đơn vị thụ hưởng dự án nhà máy rác) cho biết: Bình quân mỗi ngày, thành phố có 85-90 tấn rác, cao điểm là 110 tấn, đã tập kết về nhà máy từ tháng 9.2018. Đến nay, khối lượng rác xử lý được rất ít và còn tồn đọng rất lớn.

Theo UBND tỉnh Trà Vinh, cả 2 dự án đang chậm tiến độ, dẫn đến chuyện rác cũ đốt không xong, còn rác mới thì xử lý không được. Nguyên nhân chính là do nhà thầu thực hiện cùng lúc 2 dự án dẫn đến việc huy động nguồn tài chính, nhân lực gặp nhiều khó khăn. Đối với Sở TNMT (Chủ đầu tư dự án đốt rác) đã lựa chọn công nghệ, thiết bị lò đốt không phù hợp với việc đốt rác cũ, nội dung hợp đồng không quy định tiến độ chi tiết để kiểm tra, giám sát thực hiện hợp đồng.

Ông Nguyễn Trung Hoàng - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trà Vinh - cho biết: “Việc Cần Thơ từ chối cũng không có vấn đề gì. Chúng tôi sẽ có những giải pháp khác để xử lý lượng rác thải này. Hiện tỉnh đang liên hệ với một doanh nghiệp, có thể sẽ thực hiện phương pháp tiêu hủy luôn toàn bộ số rác này bằng công nghệ mới”.