Trẻ trai Trần Gia H. (15 tuổi, địa chỉ ở thị xã Hương Trà, Thừa Thiên Huế) vào viện ngày 30.1.2023 vì mỏi, đau nhức toàn thân. Trẻ không có tiền sử bệnh lý gì đặc biệt trước đây, chưa từng xuất hiện triệu chứng tương tự.

Ghi nhận lúc vào viện trẻ mệt, vẻ mặt nhiễm trùng, sốt cao, đau nhức toàn thân, đau cơ, yếu cơ tay chân, đi tiểu đỏ sẫm. Các chỉ số xét nghiệm máu ban đầu cho thấy tình trạng nhiễm trùng huyết nặng, tổn thương đa cơ quan, chủ yếu ở gan, thận.

Đây là một tình trạng bệnh lý nhiễm trùng, có tổn thương thận cấp tính với tiểu đỏ, tiểu sẫm màu và chỉ số hồng cầu, protein trong nước tiểu tăng rất cao. Tam chứng kinh điển của tiêu cơ vân rất rõ ở bệnh nhân này với đau cơ, yếu cơ và nước tiểu sẫm màu.

Nhận thấy đây là bệnh lý cấp tính, nặng, đe dọa tính mạng, Khoa Hồi sức tích cực - Cấp cứu Nhi, Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Trung ương Huế đã tiến hành hội chẩn khẩn toàn trung tâm.

Các xét nghiệm đã cho thấy tình trạng tiêu cơ vân rõ rệt với creatinin kinase tăng rất cao (449375 U/L), nồng độ myoglobin trong máu, trong nước tiểu tăng cao, tổn thương thận, gan kèm xuất hiện tổn thương phổi tiến triển với hội chứng đáp ứng viêm toàn thể.

Bệnh nhân nhanh chóng được điều trị theo phác đồ xử trí tiêu cơ vân cấp tính (truyền dịch, kiềm hóa nước tiểu, điều chỉnh rối loạn điện giải), kháng sinh điều trị nhiễm trùng, corticoid đường tĩnh mạch, theo dõi sát lâm sàng, hội chẩn nhiều lần.

Trong quá trình điều trị, gặp nhiều khó khăn, trẻ biểu hiện sốc nhiễm trùng, tổn thương thận cấp tiến triển trong đó tổn thương ống thận cấp gây đa niệu, hoạt hóa hệ renin- angiotensin và hệ giao cảm gây tăng huyết áp nặng, nhịp tim nhanh, rối loạn điện giải, tổn thương gan nặng, tổn thương phổi tiến triển nặng hơn phải sử dụng kỹ thuật cao như thở máy không xâm lấn.   

Bệnh nhân được ra viện sau hơn 1 tháng điều trị trong niềm vui mừng khôn xiết của gia đình và các y bác sĩ trực tiếp chăm sóc và điều trị cháu tại bệnh viện Trung ương Huế.

Tiêu cơ vân cấp tính là một hội chứng khá hiếm gặp ở trẻ em. Tiêu cơ vân được định nghĩa là tình trạng huỷ hoại tế bào cơ vân, giải phóng vào máu các thành phần của tế bào cơ bị phá hủy như myoglobin, kali, phospho, axit uric, creatinin kinase, AST, ALT…, gây ra các biến chứng, như tổn thương thận cấp; rối loạn điện giải; hội chứng chèn ép khoang, và đông máu nội mạch rải rác. Tỷ lệ mắc phải tiêu cơ vân thứ phát từ 5-8%, tỉ lệ tử vong tầm 10% nếu không được điều trị kịp thời. Tổn thương thận cấp là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở các bệnh nhân có tiêu cơ vân.  

Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng tiêu cơ vân cấp tính ở trẻ em: nhiễm trùng, chấn thương nặng, bỏng, ngộ độc, côn trùng đốt, do hoạt động quá sức…tuỳ vào lứa tuổi sẽ định hướng nhóm nguyên nhân nào nhiều hơn. Ở trẻ em, tỷ lệ tiêu cơ vân khởi phát sau nhiễm virus, nhiễm trùng khá cao.

Nếu được phát hiện, chẩn đoán sớm sẽ giảm bớt được các tổn thương thận cũng như các biến chứng khác, cải thiện tiên lượng ở trẻ. Vì vậy khi các bố mẹ phát hiện các triệu chứng tương tự ở trẻ nên mang đến ngay các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.