"Mẹ đừng buồn, coi như con đã sống trọn đời cho Tổ quốc"

Thành cổ Quảng Trị những ngày này, lúc nào cũng đông nghịt người đến thăm viếng. Khói nhang ở khu hành lễ nghi ngút, bởi dòng người đến rồi đi, rồi người khác lại đến. Nhiều cựu chiến binh, cán bộ, người dân từ các tỉnh phía Bắc, phía Nam và cả ở trong tỉnh đến đây. Trong số đó, không ít người đã ngân ngấn nước mắt khi nhìn thấy, nghe thuyết minh về những hiện vật, chứng tích liên quan đến trận chiến 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị đang được trưng bày ở Bảo tàng Thành cổ.

Bà Nguyễn Thị Thúy (67 tuổi, trú tại Hải Phòng) lần đầu tiên đặt chân đến tỉnh Quảng Trị, sau khi đi đến một số địa điểm, bà cùng đoàn đến thăm viếng tại Thành cổ Quảng Trị. Ghé thăm Bảo tàng Thành cổ, khi đoàn đã di chuyển sang vị trí khác, bà Thúy và mấy người bạn vẫn nán lại ở chiếc tủ kính có dòng chữ chú thích: Bức thư viết bằng dự cảm của liệt sĩ Lê Văn Huỳnh vào ngày thứ 77 trong chiến dịch 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị - khi mà sự khốc liệt của bom đạn đã lên đến tột cùng”.

Bên trong tủ, 10 trang giấy đã úa màu với nét chữ viết tay. Bà Thúy chậm rãi đọc từng câu: “Toàn gia đình kính thương! Hôm nay con ngồi đây biên vài dòng chữ cuối cùng, phòng khi đã đi nghiên cứu bí mật trong lòng đất thì gia đình khỏi thấy điều đó là đột ngột”; “Mẹ kính mến! Lớn lên trong tay mẹ từ khi còn trứng nước, chưa đền đáp được công ơn to lớn đó của mẹ thì đứa con út của mẹ đã phải đi thăm bố con rồi…, con đi mẹ ở lại trăm tuổi bạc đầu,… mẹ đừng buồn, coi như con đã sống trọn đời cho Tổ quốc mai sau”…

Chưa hết 2 trang giấy, bà Thúy đã ngân ngấn nước mắt. Những người phụ nữ đứng vây quanh chiếc tủ kính, cũng sụt sùi. Bức thư có 10 trang thì ở 2 trang đầu, liệt sĩ Lê Văn Huỳnh dặn mẹ đừng buồn vì sự hy sinh của anh; 4 trang tiếp theo, anh Huỳnh viết cho người vợ trẻ thiệt thòi, khi lấy anh chưa được bao lâu thì đã phải một mình đằng đẵng ngóng tin từ chiến trường.

Anh Huỳnh dặn vợ, có điều kiện thì “hãy cứ bước đi bước nữa, đời còn trẻ lắm”, và đọc bức thư cho mọi người nghe tại lễ truy điệu anh. Đặc biệt, anh còn nhắn nhủ “nếu thương anh thật sự thì khi hòa bình có điều kiện hãy vào Nam lấy hài cốt anh về. Đường đi như sau: "Đi tàu vào thị xã Quảng Trị qua sông Thạch Hãn là nơi anh đã hy sinh khi đưa hàng qua sông. Từ thị xã qua cầu ngược trở lại hỏi thăm về “Nhan Biều 1” nếu tính xuôi theo dòng nước thì ở cuối làng, về đấy sẽ thấy mộ ghi dòng chữ tên anh đục trên mảnh tôn”…

Những trang tiếp theo của bức thư, liệt sĩ gửi lời chào anh chị, người cháu với những lời yêu thương.

“Lần đầu tiên đến đây, xem các di vật, nghe kể các câu chuyện mới biết về sự khốc liệt của cuộc chiến đấu 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị. Tôi thực sự xúc động, lấy làm ngạc nhiên trước bức thư của liệt sĩ Huỳnh, biết trước sẽ hy sinh, nhưng vẫn bình thản. Liệt sĩ thương mẹ, yêu vợ và gia đình, chấp nhận đau lòng vì biết rõ người thân của mình sẽ đau khổ, nhưng cuộc chiến còn phía trước, nên anh phải tiến lên” – bà Nguyễn Thị Thúy, chia sẻ.

Bức thư “thiêng” và hành trình trở về Thành cổ Quảng Trị

Biên thư trong những ngày bom đạn ác liệt ở chiến trường Thành cổ Quảng Trị, thư của liệt sĩ Huỳnh được gửi cho gia đình anh. Nhưng nhờ cơ duyên, ông Trần Khánh Khư (trú ở Khu phố 5, phường 2, thị xã Quảng Trị, tỉnh Quảng Trị) - nguyên là Trưởng ban Quản lý Di tích quốc gia đặc biệt Thành cổ Quảng Trị (1998-2007) đã phát hiện, thuyết phục gia đình liệt sĩ đưa bức thư trở lại Thành cổ Quảng Trị.

Ông Khư kể, vào năm 2002, ông được một số cựu sinh viên chiến sĩ Thành cổ Quảng Trị tổ chức chuyến đi về thắp hương cho liệt sĩ Lê Văn Huỳnh. Chuyến đi này trùng dịp 49 ngày tìm thấy và đưa hài cốt của liệt sĩ Huỳnh từ Quảng Trị về quê tại xã Lê Lợi, huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình.

Sau khi viếng tại nghĩa trang và tham gia các nghi lễ ở nhà của liệt sĩ, ông Khư được tiết lộ về bức thư của liệt sĩ để lại. Biết ông Khư gắn bó với Thành cổ Quảng Trị, gia đình đồng ý cho ông đọc bức thư. “Tôi đọc thư mà người như chùng lại, run lên” – ông Khư, nhớ lại.

Nhận thấy bức thư là một kỷ vật linh thiêng của liệt sĩ, trong bức thư không chỉ có lời gửi gắm cho mẹ, cho vợ, cho anh chị và cháu – mà có yêu thương, sự tôn trọng, sự hy sinh và vì quê hương, nên ông Khư mạnh dạn đề xuất với gia đình xin đưa thư về trưng bày ở Thành cổ Quảng Trị. “Lúc đó, vợ và anh trai liệt sĩ im lặng” – ông Khư, kể.

Ông Khư nói với vợ và anh trai liệt sĩ rằng: Nếu bức thư được đưa về Thành cổ Quảng Trị, sẽ được lan tỏa rộng hơn, sâu hơn và có ý nghĩa giáo dục lớn hơn cho các thế hệ mai sau. Tiếp đó, nhiều người đi trong đoàn đều lên tiếng thì mẹ, vợ và anh trai liệt sĩ đã đồng ý để ông Khư đưa về Thành cổ trưng bày.

Vào cuối năm 2002, nhân buổi lễ tất niên tại Thành cổ với sự có mặt của lãnh đạo Sở Văn hóa - Thông tin và thị xã Quảng Trị cùng cán bộ, nhân viên, ông Khư mang bức thư của liệt sĩ ra đọc. Mọi người nghe xong đều xúc động, thậm chí không dám tin vào những gì viết trong thư. Các đoàn khách đến viếng ở Thành cổ, được nghe đọc bức thư ai cũng cảm động, nhiều người không cầm được nước mắt, khóc thành tiếng.

Nghe đọc, nhiều người không tin bức thư là có thật, sau nhiều đề xuất và thủ tục, cuối cùng bức thư được trưng bày tại Thành cổ Quảng Trị cho đến bây giờ.