Do điều kiện kinh tế khó khăn
Ông Nguyễn Đức Sâm - Trưởng phòng Chế độ BHXH tỉnh Cà Mau - cho biết: “Thời gian gần đây, số người lao động đến làm thủ tục nhận chế độ BHXH một lần tăng nhiều. Nhất là từ đầu mùa dịch COVD-19 đến nay, số lượng này tăng khá cao. Đa số, đối tượng đến thanh toán là người lao động các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai về, xin hưởng trợ cấp một lần”.
Nguyên nhân của tình trạng này chính là do nhận thức của người dân chưa nghĩ tới việc sẽ được hưởng chế độ BHXH sau này. Hiện điều kiện sống, hoàn cảnh khó khăn nên họ muốn thanh toán để trang trải cuộc sống gia đình.
Ông Sâm nêu thực tế: “Một số người đã đóng 17-18 năm BHXH, nhưng tâm lý sợ không được hưởng chế độ BHXH một lần, nên xin chấm dứt hợp đồng lao động để được hưởng BHXH. Vấn đề này, BHXH tỉnh cũng đã tuyên truyền nhưng ý thức người lao động như vậy, đành chấp nhận”.
Chị Nguyễn Trúc Ly (xã Lý Văn Lâm, TP.Cà Mau) làm công nhân cho Công ty Thủy sản Minh Phú được 6 năm và tham gia đóng BHXH đầy đủ. Giờ hoàn cảnh khó khăn, bệnh tật nên chị Ly xin nghỉ việc, muốn chốt sổ BHXH để lĩnh một lần, xoay sở cuộc sống gia đình.
Chị Lý Mỹ Lam (xã Phú Hưng, huyện Cái Nước, tỉnh Cà Mau) chia sẻ: “Trước đây, tôi làm công nhân ở tỉnh Bình Dương, tham gia đóng BHXH được 6 năm rồi. Bây giờ, tôi chuyển về làm cho công ty thủy sản ở phường 8, TP.Cà Mau. Nhưng công ty mới chỉ nhận sổ mới, không nối tiếp BHXH cũ. Do vậy, tôi bắt buộc phải đến đây chốt BHXH một lần”.
Sẽ ảnh hưởng lâu dài
Nói về hệ lụy của việc chốt sổ BHXH một lần, ông Nguyễn Đức Sâm - Trưởng phòng Chế độ BHXH tỉnh Cà Mau - trăn trở: “Về lâu dài, vấn đề này sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống của người lao động cũng như tính an sinh xã hội. Khi người lao động chốt sổ BHXH một lần thì sau này sẽ không đủ điều kiện hưởng chế độ hưu trí, dẫn đến vấn đề nặng gánh an sinh xã hội. Người lao động về tuổi già sẽ gặp khó khăn và nhà nước phải có chính sách trợ cấp xã hội”.
Luật BHXH năm 2014 quy định, người tham gia BHXH được hưởng một lần bao gồm các đối tượng: Trường hợp người lao động tham gia BHXH bắt buộc sau một năm nghỉ việc, người tham gia BHXH tự nguyện sau 1 năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH khi có yêu cầu thì được nhận BHXH một lần… Và mức hưởng BHXH một lần được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm được tính bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014; 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Trường hợp thời gian đóng BHXH chưa đủ 1 năm thì mức hưởng BHXH bằng số tiền đã đóng, mức tối đa bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.
Trong khi thực tế, đa phần đối tượng đến chốt sổ BHXH một lần đều có độ tuổi trẻ, số năm đóng bảo hiểm dưới 20 năm (đủ điều kiện để họ thanh toán chế độ BHXH một lần). Nên khó có chế tài đối với những đối tượng này cũng như đưa ra các biện pháp để giảm thiểu người chốt sổ BHXH.
Để đảm bảo tính an sinh bền vững, ngành BHXH tỉnh Cà Mau đang tập trung tuyên truyền, động viên đến từng đối tượng cụ thể. Đối với đối tượng BHXH bắt buộc, BHXH tỉnh sẽ triển khai đến các đơn vị, doanh nghiệp. Đồng thời, BHXH tỉnh động viên nhân dân tham gia BHXH tự nguyện để đảm bảo hưởng các chế độ chính sách sau này.