- Vốn dĩ Ban soạn thảo chương trình muốn đưa xác suất thống kê vào từ lớp 1 nhưng sau khi cân nhắc thì quyết định đưa chương trình lớp 2. Lý do vì lo ngại nếu đưa vào chương trình lớp 1 khi chưa có sự chuẩn bị sẵn sàng sẽ khiến giáo viên và phụ huynh chưa hiểu hết thì chất lượng dạy và học không đảm bảo.
Phải khẳng định tư duy xác suất thống kê rất cần thiết, ngay từ khi học sinh bắt đầu đi học đã có thể đưa vào chương trình rồi. Đó là những quan sát thường ngày để phân biệt “nên”, “không nên”, “có thể”, “không thể”, “thường xuyên”, “không thường xuyên”… để đưa ra những kết luận dựa trên quan sát, số liệu và bằng chứng.
Khả năng tư duy ấy rất cần vì đó là một trong những kỹ năng quan trọng nhất, cực kỳ thiết yếu, kể cả sau này các em tiếp tục học toán hay phát triển sự nghiệp ở lĩnh vực xã hội cũng đều phải sử dụng để định lượng các vấn đề. Trong công việc và cuộc sống hằng ngày, chúng ta cũng phải căn cứ trên những quan sát, số liệu, bằng chứng để đưa ra quyết định. Đối với trẻ nhỏ, việc xây dựng thói quen làm việc khoa học càng cần thiết.
Giai đoạn phù hợp để bắt đầu dạy xác suất thống kê chính là giai đoạn mà học sinh hình thành thói quen tư duy. Nếu không có sự chuẩn bị cho học sinh từ sớm, sẽ không thể dạy dồn hết mọi kiến thức vào ở các lớp cao hơn. Nếu bây giờ đưa vào lớp 7 thì không thể đưa những vấn đề quá đơn giản như học sinh lớp 2. Cho dù toàn bộ kiến thức cấp tiểu học đưa vào dạy trong 1 học kỳ của lớp 7 thì vấn đề sẽ là học sinh học nhận thức được tầm quan trọng của môn học. Giáo viên cũng không nhận thức được đó là kỹ năng cần phải rèn cho học sinh mà sẽ bị thiên về việc kiến thức, đòi hỏi học sinh phải nắm được kiến thức ấy thay vì phải rèn cả một kỹ năng.
- Vậy, nội dung xác suất thống kê chiếm tỉ lệ bao nhiêu trong chương trình Toán lớp 2 và chương trình toán bậc tiểu học, thưa ông?
- Nội dung xác suất thống kê trong chương trình Toán lớp 2 chiếm tỉ lệ rất nhỏ, ở mức dưới 10%. Các lớp sau có thể tăng lên đến tỉ lệ khoảng 20% nhưng rồi lại giảm xuống.
- Vậy ông có thể nói rõ hơn việc dạy xác suất thống kê mang lại lợi ích gì cho học sinh lớp 2?
- Chương trình toán ở lớp 2, lớp 3, không chỉ dạy xác suất thống kê theo cách “chăm chăm” vào bảng số liệu mà còn lồng ghép vào đó cả hình học, số học, bài toán đo lường, đại lượng thời gian… Ví dụ trong bài học về xem giờ, chúng tôi đưa ra một loạt các tình huống, câu chuyện, bối cảnh, yêu cầu học sinh thống kê các chi tiết.
Như vậy, học sinh một lúc học 2 vấn đề, vừa học xem giờ vừa thống kê hoạt động gắn với thực tiễn như giờ nào làm việc gì… Mục đích cuối cùng của xác suất thống kê ở bậc tiểu học là rèn luyện kỹ năng quan sát, nhận định, ra quyết định dựa trên chứng cứ, dựa trên số liệu.
- Nhiều người lo ngại chương trình xác suất thống kê toán lớp 2 bắt đầu từ những bài tập đơn giản nhưng sau đó sẽ càng khó lên, nặng về tính toán?
- Chương trình toán xác suất thống kê lớp 2 không hề khó. Thậm chí học sinh mẫu giáo đã có thể làm được thông qua việc liệt kê các công việc hằng ngày như sáng dậy phải làm những việc gì… Chúng ta có thể hoàn toàn yên tâm vì chương trình phổ thông mới được xây dựng ở dạng đồng tâm. Tức là có những nội dung lặp đi lặp lại ở các khối lớp. Ví dụ lớp 1 học khái niệm, lớp 2 học ứng dụng, lớp 3 học những kỹ năng phát triển thêm. Với xác suất thống kê đòi hỏi tư duy cũng như vậy, lúc đầu là số liệu đơn giản, càng về sau lên lớp cao hơn sẽ phức tạp hơn, thậm chí cả những phần về mô hình chạy trên máy tính.
Thực tế nội dung xác suất thống kê ở chương trình hiện tại đã có nhưng rất ít...
- Xin cảm ơn ông!