Cuối tháng 7, trong khi nhiều nhánh sông, hồ ở Nghệ An đang cạn trơ đáy thì nước sông Lam đoạn qua xã Thanh Giang, huyện Thanh Chương vẫn trong xanh, lắm cá, nhiều hến để các hộ dân cào vớt "lộc trời".
Từ 4h sáng, anh Thái Quốc Toản (trú tại xã Trường Sơn, Đức Thọ, Hà Tĩnh) đã mang theo đồ nghề và điếu thuốc lào di chuyển quãng đường hơn 30 cây số để tới cào hến. Đến nơi, anh gửi xe máy ở nhà người quen rồi thuê chiếc thuyền nhỏ ra sông.
Anh Toản cho biết: "Để cào được hến chúng tôi phải ngâm mình dưới nước hàng tiếng đồng hồ. Làm cái nghề này phải có sức dẻo dai, chịu nắng, chịu rét".
Ngày nào cũng vậy, công việc cào hến của người dân trên dòng sông Lam bắt đầu từ lúc 6h sáng đến tận 2h chiều, thậm chí có thể muộn hơn. Dù biết nghề này nguy hiểm, vất vả nhưng họ vẫn phải bám trụ vì miếng cơm manh áo.
Công cụ bắt hến là những chiếc cào bằng sắt, phía dưới có một hộp răng thưa được đan bằng sắt để chải cát. Khoảng cách giữa các thanh sắt vừa phải để khi cào xuống đáy sông thì cát sẽ trôi đi còn hến được giữ lại.
Cũng cào hến trên khúc sông xã Thanh Giang, anh Ngô Công Tính (trú tại xã Nam Tân, huyện Nam Đàn) với hơn 10 năm trong nghề cho biết: "Quần quật cả ngày vợ chồng chúng tôi cào được khoảng 20 - 30 kg hến, thương lái thu mua với giá 8.000 đồng/kg; hến luộc tách vỏ giá 14.000 đồng/kg. Tính ra hai vợ chồng vất vả cả ngày cũng bằng một công thợ hồ".
Sau mỗi buổi cào, hến được người dân làm sạch đất, sỏi, rong rêu, phân loại ốc, hến thành những loại riêng.
Công việc tưởng chừng như đơn giản nhưng phải tốn rất nhiều thời gian, công sức do lượng bùn đất bám trên vỏ hến rất nhiều.
Anh Tính cho biết, hến là loài có khả năng sinh sôi vô cùng mạnh mẽ, nên dù người dân khai thác liên tục, nhưng hến không có dấu hiệu cạn kiệt.
Được biết, hến sông Lam là đặc sản xứ Nghệ luôn "cháy hàng" vào mỗi dịp hè vì rất ngon, ngọt nước, bổ dưỡng. Bát canh hến là món quen thuộc của mỗi gia đình trong ngày hè nóng nực.
Ông Nguyễn Văn Hoan - Chủ tịch UBND xã Thanh Giang cho biết: "Người dân địa phương cào hến theo vụ từ tháng 3 đến tháng 7 âm lịch. Ngày cao điểm có hàng chục người đến bắt hến, chủ yếu là nông dân tranh thủ ngày mùa, một số khác là dân từ nơi khác tìm đến"