Kỳ thi THPT Quốc gia những năm gần đây thể hiện rõ xu hướng ra đề mở. Các đề văn mở sẽ giúp sĩ tử phát huy cá tính sáng tạo, tránh một sự "đồng phục" từ kiến thức đến tư duy. Câu hỏi thi phần nghị luận xã hội “muôn hình vạn trạng” khiến thí sinh có “ăn ốc nói mò” cũng rất ít khả năng trúng “tủ”.
Thí sinh có người xem câu hỏi nghị luận xã hội là câu “ăn điểm” nhân đạo, có người lại hoang mang như “mò kim đáy bể” vì không tiên liệu được sự “thiên biến vạn hóa” của đề thi qua từng năm.
Tuy nhiên, điều đáng lưu ý nhất là câu nghị luận văn học, phần Làm văn vì năm nay, theo định hướng đề minh họa thì đề thi chính thức môn Ngữ văn sắp tới đây sẽ là dạng đề liên hệ. Đề thi Ngữ văn năm 2018 dù có cả kiến thức lớp 12 và 11 nhưng không phải là đề so sánh giống các năm trước. Đơn vị kiến thức cơ bản vẫn thuộc nội dung Ngữ văn lớp 12, tuy nhiên có thêm câu hỏi phụ yêu cầu sự liên tưởng đến kiến thức lớp 11. Điều này đòi hỏi học sinh phải xác định chính xác, đầy đủ các yêu cầu trong thời gian nhanh nhất, bên cạnh đó là sự vận dụng nhuần nhuyễn các kỹ năng làm bài.
Trong khi đó, học sinh “học trước quên sau” vốn đã là câu chuyện “biết rồi, khổ lắm, nói mãi”. Ngày mai 25.6, các thí sinh “vượt cạn” với môn thi Ngữ văn. Môn Ngữ văn là môn thi đầu tiên, ông cha ta có câu "đầu xuôi đuôi lọt". Thế nên, áp lực sẽ gia tăng. Trong lúc thí sinh lòng nóng ran như lửa đốt, phụ huynh lo thay cả phần con, ma trận dự đoán đề thi nổ ra để toại lòng sĩ tử.
Theo tìm hiểu trên các trang mạng xã hội, nhiều tài khoản thử tài tiên tri với “tỷ lệ áp đảo” nghiêng về hai tác phẩm Vợ chồng A Phủ và Việt Bắc. Những giả định về đề thi được nêu ra như từ chi tiết nhân vật Mị đêm tình mùa xuân liên hệ buổi sáng Chí Phèo tỉnh dậy. Hay liên hệ lý tưởng cách mạng trong Việt Bắc và bài thơ Từ ấy. Ngoài ra Sóng và Ai đã đặt tên cho dòng sông cũng thuộc diện nghi vấn của nhiều người.
Trên cơ sở loại trừ các tác phẩm được ra trong những năm gần đây, Đất Nước, Đàn ghita của Lorca, Những đứa con trong gia đình và một số tác phẩm nước ngoài được cho là “trong diện an toàn”.
Về phần nghị luận xã hội, dòng dư luận nổ ra hai luồng phân tranh. Một bên khuyến khích thí sinh bám sát các sự kiện nóng nhất. Một phía lại quả quyết đề không hỏi những vấn đề quá nóng như thực phẩm bẩn, bạo lực học đường, dâm ô hoặc quá chính trị, tôn giáo như tình hình biển Đông, Hội Thánh Đức Chúa Trời.
Liệu Vợ chồng A Phủ, Việt Bắc hay Hội Thánh Đức Chúa Trời… có vào đề thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn 2018 vẫn là câu hỏi còn bỏ ngỏ. Vì thế các sĩ tử đừng xem đây là bùa hộ mệnh của mình, mà cần phải ôn tập cẩn thận những nội dung đã được học trong chương trình giáo dục phổ thông. Dự đoán đề vốn là bản năng của thí sinh, thầy cô giáo vào mỗi mùa "vượt vũ môn" nhưng đừng nên “đặt cược niềm tin” thái quá trong một kỳ thi cột mốc của cuộc đời.