Quy hoạch phải đồng bộ với mạng lưới giao thông vận tải

Theo dự thảo báo cáo cuối kỳ Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 của Bộ GTVT, hiện mạng lưới cảng hàng không, sân bay gồm 22 cảng hàng không, sân bay, trong đó có 9 cảng hàng không quốc tế và 13 cảng hàng không nội địa được phân chia theo khu vực.

Dự kiến đến năm 2030, Việt Nam sẽ có 26 cảng hàng không bao gồm 13 cảng hàng không quốc tế và 13 Cảng hàng không nội địa. Đến năm 2050 sẽ có 30 cảng hàng không bao gồm 15 cảng hàng không quốc tế và 15 cảng hàng không nội địa. Trong đó cảng hàng không thứ 2 cho Vùng Thủ đô sẽ được nghiên cứu vị trí khi có nhu cầu, dự kiến nghiên cứu sau năm 2030.

Hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc trong giai đoạn tới sẽ được bổ sung thêm 4 cảng hàng không gồm Nà Sản, Lai Châu, Cao Bằng và cảng hàng không thứ 2 cho Vùng Thủ đô sẽ được nghiên cứu vị trí khi có nhu cầu, dự kiến vào năm 2040.

Theo ước tính của Bộ GTVT, chi phí đầu tư giai đoạn 2020-2030 khoảng 365.100 tỉ đồng và tại giai đoạn 2030-2050 khoảng 866.360 tỉ đồng. Nguồn vốn thực hiện quy hoạch được huy động tổng hợp các nguồn lực đầu tư khác nhau như vốn vay ODA, nguồn vốn ngân sách, vốn vay thương mại từ các tổ chức tài chính, vốn từ xã hội hóa đầu tư theo hình thức PPP.

Đơn vị thực hiện quy hoạch các sân bay là Tổng Công ty Tư vấn thiết kế giao thông vận tải (TEDI) cho hay, có 6 tiêu chí chính về sự cần thiết và mức độ khả thi làm sân bay mới bao gồm nhu cầu sản lượng; kinh tế xã hội (tăng GDP, việc làm, thúc đẩy du lịch); an ninh quốc phòng (chiến lược, dự phòng chiến lược); khẩn nguy cứu trợ; điều kiện tự nhiên (vùng trời, tĩnh không, thời tiết, đất đai) và cự ly bố trí (cự ly tới đô thị trung tâm, cự ly tới sân bay lân cận).

Còn Chủ tịch Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam - ông Phan Xuân Dũng cho biết, qua nghiên cứu trên thế giới cho thấy 75% người dân có thể tiếp cận với cảng hàng không trong bán kính 100km, chiểu theo tiêu chí này, Việt Nam có thể đáp ứng 98% vào năm 2030. Cũng theo ông Dũng, tại vùng Tây Bắc và Tây Nguyên, người dân chưa tiếp cận được cảng hàng không trong bán kính 100km hay còn một số cảng chưa đạt công suất, một số lại vượt quá công suất thiết kế nên thời gian tới cần xem xét.

Dẫn dự báo của Bộ GTVT về nhu cầu của hành khách vào năm 2030 là 276 triệu khách và 4 triệu tấn hàng hóa; năm 2050 đạt 650 triệu hành khách và 16 triệu tấn hàng hóa, ông Dũng cho rằng, việc xây dựng quy hoạch đến 2030, tầm nhìn đến 2050 phải xác định quy hoạch từng sân bay, khả năng trung chuyển, tính đến sự phát triển của KTXH và phù hợp hàng không dân dụng và quốc phòng, đảm bảo an ninh quốc phòng và đồng bộ tổng thể quy hoạch của ngành giao thông vận tải.

Vốn và đất đai là điều kiện then chốt

TS Bùi Văn Võ (Hội Khoa học và công nghệ Hàng không Việt Nam) cho biết, dự thảo quy hoạch chủ yếu tập trung cho hệ thống cảng hàng không, sân bay phục vụ loại hình hoạt động bay thương mại mà chưa bao quát tổng thể đến các loại hình khai thác khác như hàng không chung và hàng không chuyên dụng. Theo ông Võ, hiện hầu hết các sân bay của nước ta là sân bay hỗn hợp (dân dụng và quân sự) nên cần có đánh giá cả hoạt động bay quân sự trong quy hoạch, trong đó xác định rõ ràng sân bay nào sẽ là sân bay dân dụng và bổ sung quy hoạch hệ thống sân bay chuyên dùng. Chưa kể, cần đánh giá số lượng cảng hàng không quốc tế là phù hợp hay chưa cho giai đoạn đến năm 2030 và 2050.

Còn theo PGS-TS Trần Kim Chung - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương, quy hoạch cảng hàng không, sân bay phải được coi là đầu vào của các quy hoạch khác và ngược lại. Do đó, việc kết nối hạ tầng các loại hình giao thông cũng là một vấn đề cần xem xét trong tổng thể để đưa ra quy hoạch và đầu tư sân bay.

Đại diện Viện Nghiên cứu và Tư vấn về phát triển - ông Phạm Bích San cho rằng, có thể sẽ là tốt hơn nếu trong 10 năm tới chỉ nên tập trung xây dựng một số sân bay trọng điểm đủ tốt và có thể cân đối được thu chi để vận hành, đồng thời nâng cao khả năng vận tải của hệ thống đường bộ kết nối giữa các cảng hàng không, điều đó dẫn đến nâng cao hiệu quả đầu tư công.

Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải - ông Lê Anh Tuấn cho hay, qua kết quả nghiên cứu của tư vấn lập quy hoạch, Việt Nam hiện có 9 cảng hàng không quốc tế và 13 cảng hàng không nội địa, nhưng chưa có cảng hàng không đầu mối lớn trung chuyển mang tầm khu vực thế giới. Mặt khác, một số cảng hàng không khai thác vượt công suất thiết kế, nhiều hạng mục chưa được đầu tư nâng cấp, công suất các cảng hàng không theo đó cần được cân đối cho sự phát triển kinh tế xã hội địa phương.

Trước những ý kiến của các chuyên gia, lãnh đạo Bộ GTVT cho biết, sẽ chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, tư vấn tổng hợp ý kiến đề xuất của các địa phương, nghiên cứu, rà soát trước khi trình Hội đồng thẩm định Quy hoạch quyết định.