Thông tin trên được Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Duy Lâm cho biết tại Hội thảo “Xóa trắng cao tốc - phát huy lợi thế Đồng bằng Sông Cửu Long” được tổ chức ngày 31.5.
Theo Thứ trưởng Nguyễn Duy Lâm, việc thiếu đường cao tốc là một trong các nguyên nhân khiến tốc độ tăng trưởng kinh tế vùng ĐBSCL chưa cao, chưa phát huy và khai thác đúng tiềm năng và lợi thế tự nhiên của khu vực, đời sống người dân còn khó khăn.
Mặc dù đã được Đảng, Nhà nước quan tâm bố trí nguồn lực không nhỏ cho đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông nhưng ĐBSCL vẫn có rất ít công trình.
Nguyên nhân chủ yếu do đặc điểm của vùng ĐBSCL địa hình bị chia cắt bởi hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt, nền địa chất yếu, bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu và nước biển dâng, do đó, suất đầu tư xây dựng cao so với các khu vực khác trên cả nước.
“Theo tính toán, suất đầu tư đường bộ cao tốc tại khu vực ĐBSCL cao hơn 1,3 -1,5 lần so với các khu vực khác, đây cũng là một phần lý do khiến số lượng công trình được đầu tư chưa được nhiều, đồng thời khả năng kêu gọi nguồn lực từ xã hội bị hạn chế” – ông Lâm nói.
Tại hội thảo, Tiến sĩ Trần Du Lịch – chuyên gia kinh tế cho rằng, ĐBSCL có diện tích hơn 40.000 km2, dân số chiếm khoảng 19 triệu cùng rất nhiều tiềm năng nhưng khu vực này chỉ có thể so sánh với các tỉnh Tây Nguyên, Tây Bắc, chưa thể so được với các vùng kinh tế khác.
Theo ông Lịch, có 3 nguyên nhân lớn là hạ tầng giao thông, cơ cấu kinh tế thuần nông chậm chuyển đổi và nguồn nhân lực chưa đáp ứng.
Trong đó, ĐBSCL có kết nối chiến lược và lâu dài với vùng Đông Nam Bộ, nhưng trong suốt thời gian dài, giao thông giữa 2 khu vực chỉ dựa vào Quốc lộ 1. Hệ thống giao thông thủy cũng không được khai thác tối đa lợi thế.
Ông Trần Du Lịch cho rằng, yếu tố quyết định kết nối là đường sắt TPHCM - Cần Thơ đã được đề xuất từ rất lâu nhưng chưa thể triển khai là điểm nghẽn cho sự kết nối.
Theo Tiến sĩ Dương Như Hùng - Đại học Bách khoa TPHCM, với khu vực phía Nam, đường cao tốc của vùng Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ chỉ chiếm hơn 10% so với cả nước, trong khi đóng góp về kinh tế, diện tích, GDP đầu người ở mức cao.
Bên cạnh đó, tăng trưởng kinh tế khu vực Tây Nam Bộ giảm từ 14% năm 2010 xuống còn 12% vào 2018, Đông Nam Bộ từ 37% xuống còn 32% năm 2018.
Với vị thế là vùng kinh tế quan trọng, có nhiều tiềm năng, lợi thế nhưng Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ đang phát triển chậm lại. Việc thiếu đường cao tốc là một trong những nguyên nhân dẫn đến thực trạng này.
“Theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới, khi chất lượng hạ tầng giao thông tăng 1% thì thu hút FDI trên đầu người sẽ tăng 2,4%. Điều đó cho thấy tầm quan trọng của việc phát triển đường cao tốc tại khu vực ĐBSCL nói riêng và cả nước nói chung” – ông Hùng nói.
Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Duy Lâm cho biết, quy hoạch đường bộ cao tốc đã hoạch định đến năm 2050 toàn vùng ĐBSCL có khoảng 1.180 km/9.014 km của cả nước, trong đó đến năm 2030 có khoảng 760 km và sau năm 2030 tiếp tục đầu tư thêm khoảng 420 km.
Theo ông Lâm, nhu cầu vốn để hoàn thành hệ thống cao tốc giai đoạn 2026 - 2030 rất lớn, ngoài ngân sách Trung ương, huy động nguồn lực xã hội, các địa phương có tuyến cao tốc đi qua cần ưu tiên, phân bổ ngân sách địa phương.