"Sống khoẻ" nhờ ăn cắp bản quyền báo chí

Kênh YouTube C.S.H chuyên về tin tức đang sở hữu 4,33 triệu người đăng ký và hiện cũng đã bật chế độ kiếm tiền cho hàng nghìn video trên nền tảng này. Thế nhưng, điều đáng nói là toàn bộ nội dung trong các video này đều là đọc lại các bài viết của các tờ báo. Các hình ảnh xuất hiện trong video cũng được lấy từ các bài báo và không trích dẫn nguồn.

Hay một kênh YouTube khác có tên T.H cũng đang sở hữu lượt người theo dõi khổng lồ với 4,92 triệu lượt. Kênh này mỗi ngày đăng tải khoảng 20 video với những tiêu đề gây chú ý như: Tin mới nhất, tin hot trong ngày, tin nhanh... Các đối tượng tổng hợp tin từ các trang báo điện tử rồi đọc lại nhưng không dẫn nguồn. Tình trạng tương tự cũng diễn ra tại vô vàn các kênh YouTube và TikTok khác.

Trên nền tảng mạng xã hội Facebook, nhiều fanpage copy lại nội dung bài báo rồi đăng tải như bài viết của mình. Trong khi các phóng viên, nhà báo có thể mất hằng tuần, hằng tháng trời để sản xuất ra một tác phẩm báo chí, thì những đối tượng này chỉ mất 30 giây để sao chép. Khi lượng xem nhiều, lượt tương tác nhiều, các kênh này sẽ nhận được tiền từ YouTube hoặc nhận được tiền quảng cáo từ các nhãn hàng, thương hiệu...

Như vậy, các đối tượng không hề mất chút chất xám nào mà vẫn có thể “sống khỏe”.

Báo chí gặp khó trong việc xác định mức thiệt hại

Luật sư Trần Thị Khánh Hương - Giám đốc Công ty Luật TNHH Pháp lý, Truyền thông Hà Nội - cho biết, trong môi trường mạng xã hội bùng nổ, nguồn thu của các báo ngày càng khó khăn, thì vấn đề bảo vệ bản quyền tác phẩm báo chí càng trở nên cấp bách.

Điều 28 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 sửa đổi bổ sung năm 2022 quy định về hành vi xâm phạm quyền tác giả, trong đó có thể chia thành ba nhóm hành vi xâm phạm chính: Các hành vi xâm phạm quyền nhân thân, các hành vi xâm phạm quyền tài sản, các hành vi xâm phạm đến các biện pháp bảo vệ quyền tác giả.

Theo luật sư Hương, khi bị vi phạm bản quyền báo chí, tùy vào mức độ vi phạm và hậu quả của hành vi vi phạm, các cá nhân, tổ chức bị vi phạm có quyền có thể lựa chọn biện pháp tương ứng để bảo vệ quyền tác giả của mình. Có thể tự mình sử dụng biện pháp dân sự - tự thỏa thuận, hoặc thông qua cơ quan có thẩm quyền đề nghị áp dụng biện pháp hình sự và biện pháp hành chính để xử lý tùy theo mức độ của hành vi vi phạm. Tác giả có thể tự lựa chọn một trong ba cơ chế bảo vệ quyền tác giả nói trên.

Bồi thường thiệt hại là hình thức trách nhiệm dân sự nhằm buộc bên có hành vi gây ra thiệt hại phải khắc phục hậu quả bằng cách đền bù các tổn thất về vật chất và tổn thất về tinh thần cho bên bị thiệt hại.

“Việc xác định mức thiệt hại trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ luôn là vấn đề gặp nhiều khó khăn trên thực tế, và việc xác định thiệt hại do hành vi xâm phạm quyền tác giả báo chí trong môi trường internet còn khó khăn hơn rất nhiều” - Luật sư Hương cho hay.

Luật sư Hương lấy ví dụ như trường hợp một tác phẩm báo chí được lưu trữ và cho phép truy cập trái phép trên mạng internet, có thể sử dụng công cụ kỹ thuật để đếm được bao nhiêu lượt người truy cập để xem và tải tác phẩm đó một cách trái phép trên một website cụ thể. Trong trường hợp này, nếu giả định việc xem trực tuyến và tải tác phẩm đó đã được định sẵn cho mỗi lần truy cập thì có thể tính được sơ bộ thiệt hại mà chủ sở hữu quyền tác giả bị mất trên thực tế.

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là nhiều trường hợp tác phẩm được sao chép trái phép từ một website, sau đó tiếp tục được đưa lên các website khác hoặc được các cá nhân chia sẻ với nhau. Rất khó kiểm soát được số lượng người truy cập trái phép trong trường hợp trên.

Ngoài ra, cơ sở để đánh giá mức giảm sút về thu nhập, lợi nhuận, tổn thất về cơ hội kinh doanh đối với lĩnh vực quyền tác giả cũng đặc biệt khó khăn.