Do thủy điện Tây Nguyên xả lũ ồ ạt?
Trong đợt mưa lũ cuối tháng 11 vừa qua, Phú Yên là địa phương ở miền Trung chịu ảnh hưởng nặng nề về người và tài sản. Lũ vượt đỉnh lịch sử làm 3 người chết, 6 người mất tích, hơn 50.000 căn nhà bị ngập. Để đảm bảo an toàn đến tính mạng của người dân, tỉnh Phú Yên cũng đã sơ tán hơn 18.500 người đi tránh lũ và hỗ trợ nhân lực, vận lực nhằm di dời tài sản của người dân.
Một trong những nguyên nhân lũ lụt được tỉnh Phú Yên nêu lên là do các thủy điện ở Tây Nguyên đồng loạt xả lũ gây áp lực xả lũ ở thủy điện hạ lưu sông Ba.
Theo ông Trần Lý - Tổng Giám đốc Cty CP Thủy điện Sông Ba Hạ, mưa lớn kéo dài, các hồ thủy điện trên hệ thống sông Ba như Thủy điện Krông H’Năng, An Khê - Ka Nát, Đắk Krông đều xả lũ với lưu lượng lớn nên buộc Thủy điện Sông Ba Hạ nằm cuối bậc thang thủy điện trên sông Ba phải chấp nhận xả lũ với lưu lượng lớn bất thường, dù phải tính toán hợp lý để giảm thiệt hại cho hạ du.
Trong những ngày cao điểm, Thủy điện Sông Ba Hạ và Thủy điện Sông Hinh xả lũ với tổng lưu lượng hơn 11.000m3/s khiến hạ du sông Ba bị ngập.
Ông Trần Hữu Thế - Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên - cho biết, việc đồng loạt xả lũ với lưu lượng lớn các hồ thủy điện thượng nguồn sông Ba đã gây bất ngờ cho việc điều phối chống lũ của tỉnh Phú Yên.
Cụ thể, từ ngày 29.11 đến ngày 30.11, lưu lượng mưa ở các tỉnh Tây Nguyên khá lớn, cộng với các nhà máy thủy điện ở Tây nguyên xả lũ hàng loạt với lưu lượng từ 3.000-4.000m3/s đã làm cho lưu lượng nước về hồ chứa Thủy điện Sông Ba Hạ lớn, trong khi hồ này không có khả năng chứa nước để cắt lũ nên lưu lượng nước về hồ bao nhiêu thì xả bấy nhiêu.
Đề nghị Bộ Công Thương vào cuộc phân định đúng sai
Trước thông tin từ tỉnh Phú Yên nêu về việc thủy điện Tây Nguyên xả lũ lớn khiến thủy điện hạ lưu sông Ba có phần bị động, ông Phạm Văn Binh - Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Gia Lai lại khẳng định ngược lại.
Theo ông Binh, thực tế các thủy điện trên địa bàn Gia Lai xả lũ rất thấp. Lúc cao điểm với lượng mưa lớn, các hồ trên sông Ba buộc phải xả 7.000m3/s, tuy nhiên mức độ này vẫn thấp hơn mức cho phép là 9.000m3/s.
Tương tự, ông Lưu Trung Nghĩa - Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Gia Lai cho rằng, đợt mưa vừa qua, các hồ trên sông Ba cũng xả ở mức độ thấp, như hồ thủy điện An Khê xả với mức 350m3/s, hồ thủy điện Ka Nak xả 279m3/s, hồ chứa Ayun Hạ xả về hạ du hơn 60m3/s hôm 1.12.
“Kinh nghiệm của địa phương là dự báo, cho xả chủ động sớm, không dồn vào một thời gian ngắn. Những năm trước, hồ thủy điện An Khê xả cao nhất là 2.200m3/s nhưng không gây ra vấn đề gì. Vì vậy không thể nói rằng vùng hạ du sông Ba ở Phú Yên ngập nặng là do Gia Lai xả lũ” - ông Nghĩa nhấn mạnh.
Trước các tranh cãi về trách nhiệm của địa phương nào xả lũ gây ngập lụt hạ lưu, Giám đốc Sở Công Thương Gia Lai Phạm Văn Binh kiến nghị Bộ Công Thương cần xem lại quy trình vận hành liên hồ chứa giữa các tỉnh; từ quy trình vận hành hồ, công bố, ký lệnh xả lũ thủy lợi, thủy điện, để điều tiết lũ hợp lý.
Cũng theo đại diện Sở NNPTNT tỉnh Gia Lai, tất cả các hồ thủy lợi, thủy điện khi xả lũ đều được Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống thiên tai tỉnh Gia Lai giám sát theo công nghệ số hoá. Từ những cơ sở này, Sở NNPTNT nhận định, có thể việc tỉnh Phú Yên cho xả các hồ thủy điện trên sông Ba dồn dập cùng một lúc rồi tự gây lũ. Nếu cần thiết, Gia Lai đề nghị Thanh tra Bộ Tài Nguyên và Môi trường kiểm tra thực tế xem việc xả lũ có đúng quy trình hay không.