Người bệnh khó tiếp cận thuốc mới

Theo báo cáo của Bộ Y tế, giá biệt dược gốc tại nước ta ở mức thấp của các nước trong khu vực ASEAN (đối với hầu hết các nhóm điều trị chính). Tỉ trọng sử dụng thuốc biệt dược gốc tại các cơ sở y tế tại là 11% - mức thấp so với trung bình 27% tại các nước trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Thực tế bệnh nhân Việt Nam chịu nhiều thiệt thòi trong việc tiếp cận các thuốc mới so với các nước trong khu vực. Cụ thể, năm 2022, chỉ có 9% thuốc mới có mặt tại Việt Nam trên tổng 460 thuốc mới ra thị trường từ năm 2012 tới cuối năm 2021, theo nguồn dữ liệu của tổ chức nghiên cứu ngành y dược IQVIA MIDAS data cập nhật quý I/2022.

Ngoài ra, hiện việc đấu thầu thuốc phục vụ cho nhu cầu sử dụng tại các cơ sở y tế đang được tiến hành và kết quả được sử dụng chung cho cả thuốc sử dụng và không sử dụng ngân sách quỹ bảo hiểm y tế. Điều này dẫn đến việc tình trạng người bệnh có nhu cầu và khả năng chi trả song lại không được sử dụng các thuốc theo yêu cầu điều trị đa dạng.

Theo điều 137 Nghị định 54/2017/NĐ-CP đề cập việc đấu thầu để mua thuốc cho các bệnh viện sẽ theo hướng dẫn cụ thể do Bộ trưởng Bộ Y tế quy định. Khoản 1 điều 1 thông tư 15/2019/TT-BYT (sửa đổi trong khoản 1 điều 1 thông tư 06/2023/TT-BYT) quy định: các cơ sở y tế công lập được tổ chức đấu thầu cho thuốc sử dụng nguồn vốn nhà nước, nguồn quỹ bảo hiểm y tế, nguồn thu từ dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh và nguồn thu hợp pháp khác.

Bên cạnh đó, khoản 76 điều 5 Nghị định 155/2018/NĐ-CP (sửa đổi khoản 2 điều 136 Nghị định 54/2017/NĐ-CP) quy định cơ chế quản lý việc mua thuốc của cơ sở bán lẻ thuốc trong khuôn viên cơ sở khám chữa bệnh. Theo đó, cơ sở bán lẻ thuốc trong khuôn viên bệnh viện chỉ được mua thuốc đã trúng thầu ở chính cơ sở y tế đó hoặc trúng thầu ở bệnh viện tuyến tỉnh hoặc trung ương trong vòng 12 tháng.  

Từng bước tháo gỡ

Để giải quyết một cách triệt để các khó khăn trong mua sắm thuốc, trang thiết bị y tế, dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi) đang được báo cáo, cho ý kiến tại các kỳ họp của các Ủy ban chuyên trách của Quốc hội. Dự kiến dự án luật này sẽ được thông qua tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV (dự kiến bắt đầu từ ngày 22.5).

Thông qua dự án sửa đổi Luật Đấu thầu sắp tới, có thể tháo gỡ từng bước nút thắt thể chế trong quản lý mua sắm thuốc, đảm bảo đáp ứng nhu cầu tiếp cận thuốc mới, biệt dược gốc của bác sĩ, người bệnh theo tinh thần Luật Khám bệnh, chữa bệnh; định hướng của Nghị quyết 20/NQ-TW năm 2017.

Việc Quốc hội thông qua Luật khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi) trong những ngày đầu tiên của năm 2023, cùng với việc ban hành Nghị quyết số 80/2023/QH15 về gia hạn giấy đăng ký lưu hành thuốc, Nghị quyết số 30/NQ-CP về đảm bảo thuốc, trang thiết bị y tế là cơ sở pháp lý quan trọng giúp ngành Y tế tháo gỡ những bất cập để bệnh viện hoạt động bình thường, cơ bản đảm bảo nguồn cung thuốc và vật tư y tế cho người bệnh được khám và điều trị.

Tiếp tục giải quyết một cách triệt để các khó khăn về mua sắm thuốc, trang thiết bị y tế, dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi) đang được báo cáo, cho ý kiến tại các kỳ họp của các Ủy ban chuyên trách của Quốc hội và dự kiến thông qua tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV. Điều này được kỳ vọng sẽ từng bước khắc phục thực trạng bất cập hiện nay. Đồng thời, cũng tạo ra hành lang pháp lý rõ ràng cho việc mua sắm thuốc từ nguồn thu dịch vụ hoặc các nguồn thu khác (không phải từ nguồn vốn nhà nước và quỹ BHYT) đối với cơ sở bán lẻ thuốc trong khuôn viên cơ sở khám chữa bệnh. Trong bối cảnh hiện nay 95/100 giường bệnh thuộc về các bệnh viện công lập, việc sửa đổi Luật Đấu thầu có tác động quyết định trong việc gia tăng các cơ hội tiếp cận thuốc mới cho người bệnh Việt Nam.

Việc tăng tiếp cận các thuốc điều trị qua kênh cơ sở bán lẻ thuốc trong khuôn viên cơ sở y tế là việc làm cần thiết nhằm nâng cao chất lượng khám chữa bệnh. Nguồn thuốc điều trị được đa dạng hóa hiệu quả giúp người bệnh Việt Nam có thêm cơ hội tiếp cận thuốc mới, thúc đẩy đầu tư phát triển thị trường dược phẩm Việt Nam, góp phần giữ chân nhóm bệnh nhân thu nhập cao lựa chọn chữa bệnh trong nước.