MỚI NHẤT
CƠ QUAN CỦA TỔNG LIÊN ĐOÀN LAO ĐỘNG VIỆT NAM

Một thoáng dấu xưa "đi đá, về đá"

Ngô Mai Phong LDO | 01/02/2022 17:34
Đó là ngôi nhà của ông bà Ninh A Liềng và Ninh Móc Màu - một gia đình tộc Sán Chay ở thôn Khe Lục, xã Đại Dực thuộc huyện miền núi  Tiên Yên - Quảng Ninh.

Ngôi nhà gạch đất, lợp ngói âm dương, thấp và dài hơn 20 mét nằm biệt lập giữa lưng chừng núi, bốn bề được vây kín bởi những bức tường đá. Nhìn từ cổng ngoài vào, ngôi nhà tựa như một pháo đài đá cổ kính và vững chãi. Thực ra, đây chính là kiểu nhà xưa nhất của đồng bào các tộc người vùng núi phía Bắc.

Bên trong, tường vách ngôi nhà có thể xây cất bằng gỗ hoặc đắp đất rất bình thường. Nhưng hệ thống tường bao mặt ngoài luôn hết sức công phu, kiên cố và nguyên liệu không gì chắc chắn hơn là đá. Người ta gọi những cộng đồng dân cư có chung lối kiến trúc này là “ổ” (tương đương với đơn vị hành chính thôn, bản).

Nhìn từ cổng, đây tựa như một pháo đài đá.

Ổ lập nên cốt để chống những kẻ thù “hai chân và bốn chân” - tức thổ phỉ và thú dữ. Trong nhà, ngoài cung nỏ, giáo mác, người ta nuôi chó và ngỗng - những con vật tính linh cực kỳ nhạy bén về đêm, sẵn sàng báo động khi có kẻ ngoài bén mảng...

Chủ nhân của ngôi nhà cho biết: Ngay cả bây giờ lên nương, xuống suối gặp tảng đá ưng ý ông vẫn vác về kè thêm vào các bờ tường đá. Ngôi nhà này đã có tuổi đời ngót 60 năm, cũng là bấy nhiêu năm ông Liềng vẫn giữ nếp quen “đi đá về đá”...

Đõ ong mật treo khắp các vách tường.

Năm nay, hai ông bà đã ngoài tuổi 70. Họ có năm người con, bốn trai, một gái. Tất cả đều đã lập gia đình và ra ở riêng. Hai ông bà đã có chắt ngoại. Ngoài trồng lúa và cây lương thực, nguồn thu nhập chính của ông bà Liềng là nhựa thông và quế. Họ sắm được máy xát, máy cày và dư sức để làm lại ngôi nhà cũ kỹ nhưng ông Liềng không muốn.

Đơn giản: Đây là ngôi nhà “đông ấm hè mát”, có hơi người ruột thịt từ thuở còn sơ sài. Bây giờ, đó còn là ngôi nhà hy hữu mang dấu tích đặc thù của một “ổ”  xa xưa.

Bên trong là ngôi nhà thấp dài, đỉnh nóc cao chưa đầy 3m.
Gian bếp trong nhà vẫn giữ nguyên các giàn tre để bát đũa, đồ ăn thức đựng. 
Trên sân vẫn thấy những phiến đá đặt chẻ củi hoặc băm thức ăn cho gia cầm.
Bên ngoài tường đá là cây ăn quả và nương lúa của gia đình.
Ngôi nhà dù rất cũ, nhưng quanh năm có khách lên thăm.
Bà vợ Ning Móc Màu, 73 tuổi vẫn làm rừng, gặt hái.
Một ngôi nhà hy hữu của vùng rừng yên tĩnh này.
Gian bếp trong nhà vẫn giữ nguyên các giàn tre để bát đũa, đồ ăn thức đựng.

Tin mới nhất

Gợi ý dành cho bạn