Giữa mùa khô hạn khắc nghiệt ở Tây Nguyên, chúng tôi được cán bộ Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Buôn Đôn (Đắk Lắk) đưa đến một buôn nghèo nằm cách xa trung tâm huyện. Đường về buôn, băng qua một cánh đồng hoang vu, trải dài hút tầm mắt. Đất đai ngả màu cằn cỗi, cỏ dại mọc um tùm.
Chỉ vào dãy nhà lụp xụp hai bên đường, vị cán bộ chua chát: "Đất đã khô cằn vì hạn. Nhiều năm nay cả trăm người dân trong buôn này phải sử dụng chung một giếng khoan để sinh hoạt, tưới tiêu. Nếu giếng cạn thì dân trong vùng không biết phải làm sao".
Y Koan Aroh, trưởng buôn Ea PPĩ (xã Ea Wer) cho hay: "Toàn buôn có đến 52 hộ nghèo, chiếm tỉ lệ gần 80%. Hiện, gần như toàn bộ người dân trong buôn đang dùng chung nguồn nước từ giếng khoan (thuộc chương trình nước sạch vệ sinh môi trường nông thôn) đào từ cách đây 6 năm. Chúng tôi phải "tằn tiện" để cố gắng qua khỏi mùa khô. Một khối nước hiện giá khoảng 2.000 đến 3.000 đồng. Nông sản trong vùng này không nhiều, người dân trồng khoai, sắn... là chủ yếu".
Anh Bế Văn Nuôi, một nông hộ khác tâm sự, mỗi ngày bình quân gia đình 4 người tôi dùng khoảng 1 mét khối nước. Nước này chủ yếu dành tắm rửa, sinh hoạt, tưới tiêu vì bị nhiễm phèn nặng... Tôi mua nước sạch đóng bình từ bên ngoài về để uống và nấu ăn, mất thêm 10.000 đồng mỗi ngày.
Năm nay, trời đã nắng gay gắt ngay từ đầu tháng 2 âm lịch, nhiều tháng nay chẳng có giọt mưa nào. Tôi và các hộ dân khác cũng chỉ cầu trời cho giếng đừng cạn.
Giếng bị nhiễm phèn, nhưng chúng tôi nấu ăn tạm, có ngày đi làm thuê dư dả được ít đồng thì mới dám mua nước đóng bình về dùng", một người phụ nữ ngậm ngùi nói.
Không chỉ có Ea PPĩ, rất nhiều thôn, buôn khác ở các xã, thị trấn của huyện Buôn Đôn đều khoan sẵn giếng để chống hạn , nhưng đa phần đều bị nhiễm vôi, phèn khá nặng. Nhiều năm nay, khoảng 90% người dân ở huyện phải đi mua nước sạch để uống, nấu ăn.
Ông Khăm Phon Lào - Trưởng phòng NNPTNT huyện Buôn Đôn cho biết, năm 2019, huyện chúng tôi đã đối mặt với một đợt khô hạn khốc liệt, người dân thiếu nước sinh hoạt nghiêm trọng, nông sản không có đủ nước để tưới. Rút kinh nghiệm, năm nay chúng tôi nhắc nhở người dân sử dụng nước tiết kiệm, cách hợp lý, tránh lãng phí.