Tỷ lệ mất việc làm tăng dần theo nhóm tuổi

Đây là số liệu tại cuộc khảo sát nhanh về tình hình việc làm, thu nhập của người lao động và tình hình sức khỏe tài chính của doanh nghiệp trong bối cảnh đại dịch COVID-19 bùng phát từ tháng 5.2021 do Ban nghiên cứu Phát triển Kinh tế tư nhân (Ban IV thuộc Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ) phối hợp với Báo Điện tử VnExpress tiến hành.

Nhóm người lao động từ 31 đến 45 tuổi tiếp tục là nhóm đứng đầu trong tỷ lệ người lao động có việc trong đại dịch COVID-19 với khoảng 68%, nhóm người từ 16 đến 30 tuổi có việc chiếm khoảng 20%, nhóm người từ 46 đến 60 tuổi có việc chiếm khoảng 11% và cuối cùng nhóm người trên 60 tuổi có việc chiếm khoảng 1%.

So sánh người lao động trả lời khảo sát theo nhóm tuổi thì tỷ lệ mất việc làm tăng dần theo nhóm tuổi. Nhóm tuổi từ 16 đến 30 thì tỷ lệ mất việc làm là 56,3%, nhóm tuổi từ 31 đến 45 tuổi và nhóm tuổi từ 46 đến 60 tuổi có tỷ lệ mất việc là trên 60%.

Nhóm tuổi trên 60 trước đây được coi là nhóm tuổi ngoài lực lượng lao động. Tuy nhiên khi xem xét kỹ số liệu thì nhóm tuổi này vẫn có nhu cầu tìm việc và phần lớn là lao động tự do vì họ không có các khoản lương hưu để đảm bảo cuộc sống tối thiểu khi đến tuổi 60. Nhóm này có tỷ lệ mất việc là 76%.

So sánh người lao động trong khảo sát về tình trạng việc làm theo phân ngành kinh tế lớn thì tỷ lệ mất việc cao nhất trong ngành xây dựng, chiếm 66,8%, tiếp đó là ngành dịch vụ là 63%, ngành nông, lâm, ngư nghiệp là 59,4% và thấp nhất là ngành công nghiệp, 48,4%.

Khi xem xét theo tiểu ngành trong khu vực kinh tế dịch vụ thì tỷ lệ mất việc cao nhất 87% thuộc nhóm dịch vụ lưu trú và ăn uống, du lịch; dịch vụ giúp việc, bảo vệ. Ngành du lịch bị ảnh hưởng nặng nề từ đợt bùng phát dịch lần đầu vào đầu năm 2020.

Hàng loạt chi phí phát sinh

Để đảm bảo chương trình học tập của con cái, rất nhiều gia đình phải mua sắm thêm các thiết bị cho con học trực tuyến. Không chỉ thế chi phí tiền điện, tiền internet, tiền kế nối 3G, 4G tăng lên để cho con tham gia các buổi học trực tuyến, người lao động cũng phải chi trả. Đây là khoản chi phát sinh do dịch COVID-19 bùng phát mà nhiều người lao động tham gia khảo sát lựa chọn, chiếm 41,2%.

Chi phí nuôi dưỡng người thân do cách ly giữa các vùng là chi phí phát sinh cao thứ hai với hơn 28% người tham gia khảo sát phải chi trả. Do việc cách ly giữa các vùng, hoặc cách ly trong các khu vực phong tỏa nên khoản chi phí phát sinh do dịch mà người lao động phải chi trả cho việc nuôi dưỡng người thân tăng lên.

Các khoản chi phí này bao gồm tiền thuê nhà/khách sạn/nhà trọ, tiền ăn uống cho người thân trong gia đình bị mắc kẹt trong các vùng/thành phố cách ly không về nhà được; tiền chi trả cho người giúp việc để nuôi dưỡng bố mẹ già hoặc trẻ em đối với người bị cách ly chi trả cho người ở vùng không cách ly...

Trong đợt bùng phát dịch COVID-19 lần đầu, các chi phí xét nghiệm, chi phí trong khu cách ly được nhà nước chi trả 100%. Trong bối cảnh dịch kéo dài, người lao động có khi phải tự trả chi phí xét nghiệm COVID-19 để các xác nhận khi di chuyển giữa các tỉnh/thành phố nên chi phí này chiếm là khoản chi phí phát sinh cao thứ 3 với 22,9% người tham gia khảo sát phải chi trả.

Ngoài ra, có tới gần 15% số người trả lời khảo sát cho biết chi phí phát sinh khác gồm chi phí lương thực, thực phẩm, điện, nước, tiền thuê nhà, tiền trả lãi vay ngân hàng. Người lao động ở các thành phố đang giãn cách phản ánh khoản chi dành cho lương thực, thực phẩm, dù duy trì mức sinh hoạt tối thiểu nhưng họ phải trả cho giá lương thực, thực phẩm “tăng phi mã”, “tăng đột biến”, “tăng gấp hai, gấp ba”...

Bên cạnh đó, người lao động cũng phản ánh thực trạng là chi phí điện, nước tăng đột biến khi bản thân họ phải làm việc online ở nhà. Chi phí khác còn bao gồm chi phí thuê nhà đối với lao động đi thuê, và chi phí lãi vay ngân hàng đối với người mua nhà lần đầu. Mặc dù khoản chi này không tăng nhưng lại là gánh nặng rất lớn đối với lao động mất việc hoặc có việc nhưng tiền lương giảm. Họ không có nguồn tiền đều đặn từ tiền lương, thu nhập để chi trả cho khoản chi này.