Nỗi đau do “chống trộm hơn chống cháy”

Thời gian gần đây liên tiếp các vụ cháy xảy ra ở Thủ đô Hà Nội và cả nước, không chỉ gây thiệt hại lớn về tài sản mà còn cướp đi mạng sống của nhiều người dân.

Vào rạng sáng 17.5, một vụ cháy lớn xảy ra tại số nhà 44 ngõ 125 Vĩnh Phúc (Ba Đình, Hà Nội), may mắn là cả 5 thành viên trong gia đình đều thoát nạn khi kịp thời leo từ ban công sang nhà bên cạnh thoát thân. Nhưng không may mắn như trường hợp trên, vụ cháy ở số nhà 24 Thành Công (quận Hà Đông) ngày 13.5 không chỉ gây thiệt hại về tài sản, mà còn cướp đi mạng sống của 4 người trong một gia đình.

Trên thực tế có thể thấy, những vụ cháy gây thiệt hại về người đều xảy ra ở những trường hợp coi trọng “chống trộm hơn chống cháy” khi nhiều gia đình lắp đặt “chuồng cọp” kiên cố chống trộm và không thiết kế cửa thoát hiểm, đặc biệt là nhà ống chỉ có đường thoát hiểm duy nhất là cầu thang.

Theo số liệu từ Cục Cảnh sát PCCC và cứu hộ cứu nạn (Bộ Công an), năm 2022 cả nước đã xảy ra hơn 1.700 vụ cháy, nổ. Mặc dù số vụ giảm so với những năm trước, tuy nhiên số người tử vong lại gia tăng và có những vụ việc hết sức nghiêm trọng, thương tâm.

Thiếu quy định PCCC với nhà ống riêng lẻ

Trong Luật PCCC và các văn bản liên quan đều không yêu cầu cụ thể về phòng cháy đối với nhà ở riêng lẻ dưới 7 tầng (trừ nhà kết hợp kinh doanh). Hiện chủ nhà không phải thẩm duyệt về phòng cháy chữa cháy khi xin giấy phép xây dựng nhà ở dưới 7 tầng, hồ sơ xin giấy phép xây dựng chỉ cần đảm bảo tiêu chuẩn xây dựng, mật độ, chiều cao, khoảng lùi, chỉ giới.

Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn phòng cháy cho nhà và công trình theo thông tư năm 2022 của Bộ Xây dựng (Quy chuẩn 06) sau 3 năm liên tục sửa đổi cũng không áp dụng đối với nhà ở riêng lẻ từ 6 tầng trở xuống.

Theo đó, Quy chuẩn này chỉ áp dụng với "nhà ở riêng lẻ có chiều cao từ 7 tầng trở lên hoặc có nhiều hơn 1 đến 3 tầng hầm; nhà ở riêng lẻ kết hợp sản xuất, kinh doanh với diện tích sàn dành cho mục đích sản xuất, kinh doanh chiếm trên 30% tổng diện tích sàn".

Với nhóm nhà ở kết hợp kinh doanh, dịch vụ, văn phòng, trụ sở quy mô nhỏ (cao 21 m, tương đương 7 tầng trở xuống, sàn tối đa 200 m2; hoặc 5 tầng trở xuống, sàn tối đa 300 m2), Quy chuẩn 06 quy định các nhà này cần bố trí một thang thoát nạn, có thêm lối thoát nạn khẩn cấp qua ban công hoặc sân thượng. 

Ngoài ra, cần có chữa cháy tự động để dập cháy sớm hoặc kiềm chế đám cháy, kéo dài thời gian vàng (dưới 5 phút từ khi xuất hiện cháy) để con người kịp thời thoát nạn.

Lí giải việc không có quy định PCCC với nhà ở riêng lẻ thấp tầng, một lãnh đạo Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường (Bộ Xây dựng) cho biết, nhà ở riêng lẻ từ 6 tầng trở xuống có 2 loại: Nhà ở dự án luôn đảm bảo thiết kế, có một lối thoát nạn, cầu thang, ban công; còn loại nhà "phi tiêu chuẩn", là những ngôi nhà chật hẹp trong ngõ, người dân ở hoặc vừa ở vừa kinh doanh, rất khó áp dụng các quy định.

Theo vị này, nhà ở đô thị từ 6 tầng trở xuống không nằm trong diện bắt buộc thẩm duyệt thiết kế phòng cháy nên cơ quan soạn thảo không đưa vào Quy chuẩn 06.

Với nhà cao từ 7 tầng trở lên được coi là nhà kinh doanh và nhà ở riêng lẻ kết hợp kinh doanh thuộc diện cần thẩm duyệt thiết kế, cần có giấy phép xây dựng nên được đưa vào quy chuẩn này.

Để giải quyết bất cập PCCC với nhà ở đô thị, Bộ Xây dựng đang hoàn thiện dự thảo Tiêu chuẩn nhà ở riêng lẻ - Yêu cầu chung về thiết kế, dự kiến công bố trong năm nay. Tuy nhiên tiêu chuẩn này không mang tính bắt buộc, mà khuyến nghị áp dụng với nhà xây mới hoặc cải tạo, đảm bảo công năng sử dụng trong khi vẫn đáp ứng yêu cầu PCCC phù hợp với quy hoạch và hạ tầng đô thị.

Cụ thể, nhà ở riêng lẻ từ 6 tầng trở xuống và không quá 1 tầng hầm/nửa hầm cần có tối thiểu 1 lối ra thoát nạn; khuyến khích bố trí lối ra khẩn cấp từ các tầng, khoang ngăn cháy qua ban công, lô gia, cửa sổ thông thoáng, mái nhà, sân thượng để thoát sang nhà liền kề hoặc khu vực an toàn. Nếu sử dụng thang có độ cao từ 10 m trở lên, các gia đình cần có lồng bảo vệ an toàn khi thoát nạn.