Năm nay tuổi 90, nhưng cụ bà Nguyễn Thị Ý vẫn minh mẫn khi kể về 10 cô gái Ngã ba Đồng Lộc năm xưa.
Đưa tay gạt nước mắt trên khuôn mặt nhăn nheo, bà Ý kể: “Ngày hôm đó, tôi đi chợ về nấu cho các cô một nồi chè ăn trước khi đi làm. Đến khoảng 2h chiều, các cô giặt đồ xong thì được điều đi san lấp hố bom. Khi các cô đi được một lúc thì nghe tiếng bom nổ rất lớn vọng về làng, tôi linh tính có chuyện gì đó không lành. Không ngờ đến gần 5 giờ chiều, có người tất tả chạy về báo tin với dân làng 10 cô hy sinh hết… 5/6 cô sống tại nhà tui hôm đó hy sinh hết, chỉ có o (cô) Thanh bị ốm nên ở nhà. Nghe mà rụng rời chân tay, tôi không bước nổi ra nơi 10 cô hi sinh…”.
Là một cựu Đại đội trưởng Đại đội 552 (Tổng đội TNXP 55), ông Nguyễn Thế Linh (xóm Mai Long, xã Xuân Lộc) cũng nhớ như in về kí ức của 10 cô gái TNXP 50 năm trước.
“Lúc ấy là vào khoảng 17h ngày 24.7.1968, tiểu đội 4 thanh niên xung phong được lệnh trọng điểm ở khu vực địch vừa thả bom để san lấp hố bom sửa chữa đường, kết hợp sửa chữa hầm trú ẩn, khơi sâu rãnh thoát nước ở đoạn đường độc đạo để nhanh chóng thông đường cho xe qua. Vừa kho dở nồi cá, nhận nhiệm vụ, các cô gái hăng hái lên đường.
Một tốp máy bay phản lực từ hướng Bắc vào Nam vượt qua trọng điểm. Tất cả các cô nhanh chóng nằm rạp xuống đường. Hết tiếng máy bay các cô lại chồm dậy làm việc.
Bất ngờ tốp máy bay phản lực quay lại, bay từ trong ra, thả một loạt bom rơi đúng vào đội hình 10 cô gái. Các tiểu đội thanh niên xung phong đi sau chồm lên gào thét, nhân dân xóm Bãi Dĩa quanh đấy cũng lao ra gọi tên từng người.
Khi đến nơi quả bom vừa nổ chỉ thấy một hố bom sâu hoắm, một vài chiếc xẻng, cuốc vǎng ra nhưng không còn thấy một ai, không nghe thấy một tiếng người. Cả 10 cô gái trẻ ấy đã hy sinh…”.
Là người tìm kiếm thi thể và nhiều lần cất bốc thi thể 10 nữ TNXP đến nơi an táng, ông Nguyễn Thế Chương (90 tuổi) vẫn không tài nào cầm được nước mắt khi nói về cái chết của 10 cô gái.
“Lúc người dân chúng tôi chạy ra đến nơi thì thấy tốp TNXP tiểu đội 5 gào thét, bộ đội, nhân dân cũng lao ra gọi tên từng người. Nhưng cả 10 cô gái TNXP đã anh dũng hy sinh. Suốt đêm hôm đó và cả hôm sau, đồng đội, người dân đã đào bới, tìm kiếm thi thể các chị, đem về tắm rửa sạch sẽ rồi tổ chức an táng tại khu đồi Bãi Dịa thuộc xóm Mai Long, xã Xuân Lộc...”, ông Chương cho hay.
Là một người từng cất bốc, khâm liệm đưa 10 cô đi mai táng cách đây 50 năm và năm nay đã ở tuổi 90 nhưng vẫn thương xót các cô. Năm nào cũng vậy, cứ đến ngày giỗ các cô là ông lủi thủi một mình ra phần mộ các cô thắp nén hương tưởng nhớ. “Lúc đầu thi hài các cô an táng tại đồi Bãi Dịa, thôn Mai Long, về sau chuyển về nghĩa trang huyện Can Lộc ở xã Thiên Lộc, cuối cùng mới về tại đồi Trọ Voi, xã Đồng Lộc như hiện nay...”, ông Chương nói.