Thu hồi đất của dân ngoài ranh quy hoạch
Kể từ khi Thủ tướng ký Quyết định số 367/TTg phê duyệt quy hoạch Khu đô thị mới Thủ Thiêm vào ngày 4.6.1996 đến nay, quá trình triển khai dự án trải qua nhiều thời kỳ lãnh đạo thành phố khác nhau.
Theo thông báo 1483 kết luận của Thanh tra Chính phủ (TTCP) công bố đầu tháng 9.2018, trong quá trình đầu tư, xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm, TP.Hồ Chí Minh đã có một số vi phạm, ảnh hưởng đến quyền lợi một số hộ dân sinh sống trên địa bàn, nhất là liên quan đến ranh quy hoạch 4,3 ha (thuộc Khu phố 1, phường Bình An, quận 2) làm phát sinh khiếu nại gay gắt, kéo dài.
Việc UBND TP.Hồ Chí Minh giao Kiến trúc sư trưởng thành phố phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/2.000 tại Quyết định số 13585/KTST-QH ngày 16.9.1998, trong đó có điều chỉnh diện tích và ranh giới không đúng thẩm quyền, tăng 4,3 ha không đúng quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Trách nhiệm trực tiếp thuộc kiến trúc sư trưởng thành phố, các sở, ngành liên quan và UBND TP.Hồ Chí Minh.
Về thu hồi đất, từ việc xác định ranh không đúng, UBND TP.Hồ Chí Minh đã ban hành Quyết định số 19997/QĐ-UB ngày 10.5.2002 thu hồi đất đối với phần đất diện tích 4,3 ha (thuộc Khu phố 1, phường Bình An, quận 2) để thực hiện một số dự án trong khu đô thị mới Thủ Thiêm chưa đủ cơ sở pháp lý, không đúng với quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Ngoài ra, việc thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng có trường hợp đang khiếu nại chưa phù hợp quy định, chưa đúng thời điểm thu hồi đất, nhất là khi luật Đất đai 2003 có hiệu lực; không có kế hoạch triển khai thực hiện xây dựng nhà tái định cư trước khi thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, việc thực hiện còn chậm, còn một số hạn chế, bất cập, dẫn đến phát sinh khiếu nại về chế độ, chính sách đền bù, hỗ trợ tái định cư.
Theo TTCP, để xảy ra sai phạm trên có trách nhiệm Công ty Đo đạc Địa chính - Công trình, Sở Địa chính, UBND quận 2 và UBND TP.Hồ Chí Minh.
"Xẻ thịt" 160ha tái định cư
Theo kết luận TTCP, qua kiểm tra khu 160 ha tái định cư cho thấy UBND TP.Hồ Chí Minh đã vi phạm các quy định của pháp luật trong việc lập, trình, phê duyệt quy hoạch và thu hồi đất trong phạm vi khu 160 ha tái định cư thuộc 5 phường đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Theo đó, thành phố đã phê duyệt quy hoạch, chấp thuận chủ trương tạm giao, thu hồi và giao đất cho 51 dự án với tổng diện tích 144,6 ha để đầu tư kinh doanh nhà ở, văn phòng, khu vui chơi, giải trí, công trình công cộng… sau khi Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt quy hoạch khu tái định cư.
Hậu quả là không đủ đất để bố trí tái định cư theo quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 367/TTg và văn bản số 190/CP-NN ngày 22.2.2002 của Thủ tướng Chính phủ, dẫn đến làm phá vỡ quy hoạch được phê duyệt, việc đầu tư xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm bị đình trệ do người dân khiếu nại kéo dài chưa được giải quyết dứt điểm, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân.
Hầu hết trong số 51 dự án làm “biến dạng” đất tái định cư nói trên được TP.Hồ Chí Minh giao đất từ thời điểm 4.6.1996 đến 22.2.2002, tức là từ sau Quyết định 367/TTg đến trước khi có Công văn 190/CP-NN. Đúng ra, các sở ngành của TP.Hồ Chí Minh phải tham mưu đề xuất UBND xây dựng tái định cư cho dân trước, sau đó mới giao đất cho dự án.
Không chỉ các sở ngành thiếu trách nhiệm, mà ngay UBND TP.Hồ Chí Minh khi điều chỉnh quy mô Thủ Thiêm vào năm 2005 với Quyết định 6565/QĐ-UBND do Phó chủ tịch UBND Nguyễn Văn Đua ký, thậm chí còn không đề cập đến 160 ha TĐC của Thủ Thiêm mà Thủ tướng đã phê duyệt trước đó.
Hệ lụy là đến thời điểm TTCP kiểm tra, tổng diện tích đất đã được quy hoạch và thực hiện đầu tư khu tái định cư chỉ có 46,1 ha, còn thiếu 113,9 ha chưa được quy hoạch, bố trí tái định cư nhưng không báo cáo Thủ tướng Chính phủ.