Những con số đau lòng

Sáng 27.4, tại Hội nghị Phòng chống thiên tai khu vực miền núi phía Bắc năm 2021 do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT) tổ chức, Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai - ông Trần Quang Hoài, nhấn mạnh: Chỉ trong gần 4 tháng đầu năm 2021, tại các tỉnh miền núi phía Bắc đã xảy ra nhiều đợt rét đậm, rét hại, giông lốc, sét, mưa đá.

"Đặc biệt, dù chưa bước vào mùa mưa, song một số địa phương đã xảy ra hiện tượng lũ ống, lũ quét gây thiệt hại về người và tài sản, đây là điều hiếm gặp, báo hiệu một năm thiên tai diễn biến khó lường trong khu vực trong năm nay" - Tổng cục trưởng Trần Quang Hoài nêu rõ.

Thống kê cho thấy, trong 4 tháng qua, thiên tai đã làm 3 người chết, 1 người bị thương; 320 nhà bị hư hại, tốc mái; 1.086 con gia súc bị chết, thiệt hại về kinh tế ước tính là 25 tỉ đồng.

"Với đặc điểm địa hình chia cắt, địa chất phức tạp, khí hậu khắc nghiệt, mưa cực đoan, điều kiện kinh tế - xã hội, cơ sở hạ tầng chưa phát triển, sinh kế của người dân chủ yếu là chăn nuôi và sản xuất nông, lâm nghiệp ven các sông suối và trên sườn đất dốc, tình trạng khai thác khoáng sản quá mức hoặc thiếu kiểm soát còn diễn ra khá phổ biến nên khu vực miền núi thường xuyên chịu tác động bởi lũ quét, sạt lở đất, mưa đá, giông, lốc, sét, rét đậm, rét hại" - Ông Trần Quang Hoài nhấn mạnh.

Thống kê của Vụ Quản lý thiên tai cộng đồng (Tổng cục Phòng chống thiên tai - Bộ NNPTNT) về những đợt thiên tai điển hình cho thấy: Đợt rét đậm, rét hại, băng giá từ ngày 7-13.1.2021 với nhiệt độ thấp nhất xuống dưới 0 độ C như: Sa Pa (Lào Cai) âm 2,2 độ C, Mẫu Sơn (Lạng Sơn) âm 3,4 độ C; nhiều khu vực núi cao xuất hiện băng giá, đặc biệt từ ngày 10-11.1.2021 trên địa bàn huyện Bát Xát và thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai đã xuất hiện mưa tuyết (đợt rét lịch sử năm 2016 có nhiệt độ thấp nhất là âm 5 độ C tại Mẫu Sơn, Lạng Sơn). Đợt rét đã làm 1.086 con gia súc bị chết, 108ha rau màu bị hư hại.

Từ đêm ngày 16.4 đến sáng 17.4, đã xảy ra lũ quét trên địa bàn xã Minh Lương, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai làm 3 người chết, 36 nhà bị thiệt hại.

Rạng sáng ngày 22.4, đã xảy ra lũ ống trên địa bàn huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên làm một số nhà dân bị ngập, một số công trình giao thông nông thôn, thủy lợi bị sạt lở...

Thiếu quỹ đất và nguồn lực tài chính để di dời dân

Theo Vụ Quản lý thiên tai cộng đồng, trong năm 2020 tại các tỉnh miền núi phía bắc đã xảy ra 109 trận giông, lốc sét kèm theo mưa đá; 56 trận mưa lớn, lũ, lũ quét, sạt lở đất; 2 đợt rét đậm, rét hại, 74 trận động đất và dư chấn.

Trong năm 2021, nguy cơ cao xảy ra lũ quét sạt lở đất trong khu vực, có khả năng xuất hiện sớm tại khu vực Tây Bắc và Việt Bắc; từ tháng 4 đến tháng 7.2021, có khả năng xảy ra giông mạnh kèm theo lốc, sét và mưa đá tại các địa phương trong khu vực...

Trong khi đó, tình trạng đốt rừng làm nương rẫy, khai thác khoáng sản trái phép còn diễn ra phức tạp, làm tăng nguy cơ xảy ra thiên tai, đặc biệt là lũ quét, sạt lở đất.

Do thói quen tập tục sinh sống của đồng bào các dân tộc vùng cao ven sông suối, trên đất dốc những nơi có dễ xảy ra lũ quét, sạt lở đất. Cùng với đó, dân số gia tăng, thiếu nơi ở, nơi sản xuất an toàn, nhiều hộ dân người dân sống ở những nơi có nguy cơ mất an toàn chưa được bố trí di dời do thiếu quỹ đất và nguồn lực tài chính là những vấn đề lớn mà Chính phủ và cơ quan phòng chống thiên tai đang nỗ lực tìm hướng giải quyết.