Nghỉ học cưới vợ vì lo người khác lấy mất

Tại huyện vùng cao Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu có không ít những đứa trẻ mới chỉ khoảng 15 - 16 tuổi đã là mẹ. Cũng không ít trường hợp phụ nữ ngoài 20 tuổi nhưng đã có 3-4 mặt con. Cháu nào cháu nấy gầy gò, ốm yếu, đói ăn, thiếu mặc.

Chị T.M.D (dân tộc Dao, xã Tả Ngảo) mới 22 tuổi nhưng trông như phụ nữ trung niên. Chị bỏ dở việc học lớp 9 để lấy chồng. Lập gia đình sớm, sinh đông con khiến chị luôn đầu tắt mặt tối…

Còn chị S.T.G (dân tộc H'Mông, xã Phìn Hồ) 35 tuổi nhưng sắp lên chức bà ngoại. Chị lấy chồng từ khi mới 15 tuổi, đến nay đã có 6 con. Cả gia đình có 8 miệng ăn chỉ trông chờ vào một sào đất trồng ngô, vợ chồng chị ai thuê gì thì làm nhưng ít việc. Không có thu nhập nên mấy con gái đầu ai muốn lấy chồng sớm chị đều đồng ý.

Theo Trung tâm Y tế Sìn Hồ, từ năm 2019 đến nay có 550 cặp vợ chồng tảo hôn. Trong đó có gần chục trường hợp trẻ em sinh ra từ những cặp vợ chồng cận huyết thống thường xuyên đau ốm. Ngoài ra, có 2 trường hợp phụ nữ mang thai hoặc sinh con khi chưa đủ tuổi bị biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe.

Tại huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên, tình trạng học sinh bỏ học giữa chừng để kết hôn cũng khá phổ biến. Có trường hợp cả hai “vợ chồng” đều là học sinh trung học cơ sở. Trò chuyện với phụ huynh, họ cho rằng, con cháu thích nhau thì mua mấy đồng bạc trắng về làm cái lý theo phong tục rồi cho chúng nên vợ, nên chồng.

Như em S.A.V (dân tộc H'Mông, xã Phì Nhừ), đang học lớp 9 đã bỏ học để kết hôn. Vợ của V. là S.T.S đang học lớp 8 Trường PTDT Bán trú THCS xã Phu Nhi. Còn quá trẻ, không có đất sản xuất, hai vợ chồng V phụ thuộc hoàn toàn vào sự chu cấp của bố mẹ. Thậm chí, muốn đi chợ mua đồng quà, tấm bánh cũng phải xin tiền bố mẹ.

“Mưa dầm thấm lâu”

Huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai có 14 dân tộc cùng chung sống, trong đó tỉ lệ đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 84% . Do đời sống khó khăn, trình độ dân trí không đồng đều, nhận thức của một bộ phận còn hạn chế do đó tình trạng tảo hôn, sinh con dưới 18 tuổi vẫn thường xuyên xảy ra.

Chia sẻ về giải pháp, bà Bùi Thị Lý - Chủ tịch Hội phụ nữ huyện Bắc Hà - cho biết, từ đầu năm 2023 đến nay, các cấp hội phụ nữ trên địa bàn đã tổ chức được hơn 200 hoạt động tuyên truyền. Trong đó, duy trì tốt Câu lạc bộ nói không với tảo hôn và các hủ tục lạc hậu; lập tổ công tác kịp thời phát hiện, ngăn chặn các trường hợp tảo hôn; mở rộng Mô hình “Bình đẳng giới với phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số”.

Y sĩ La Thị Thủy, Trạm Y tế xã Xuân Lập (điểm nóng về tình trạng tảo hôn của huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang) cũng chia sẻ, kết hôn sớm, mang thai và sinh đẻ trong lứa tuổi vị thành niên là nguyên nhân làm gia tăng tỉ lệ suy dinh dưỡng của trẻ em, tăng tỉ lệ tử vong của bà mẹ liên quan đến thai sản. Khi cơ thể người phụ nữ, nhất là trẻ em gái chưa phát triển đến độ hoàn thiện cả về thể chất, tâm sinh lý lẫn sức khỏe sinh sản dễ dẫn đến các di chứng bệnh tật.

Để nâng cao nhận thức đồng bào dân tộc thiểu số, hàng tuần Trạm Y tế kết hợp với Hội Phụ nữ xã tuyên truyền cho chị em các kiến thức của Luật Hôn nhân và Gia đình, Luật Phòng chống bạo lực gia đình, hệ lụy của việc tảo hôn, sinh con thứ 3...

Cũng theo ghi nhận tại bản Cư Nhà La, xã Sùng Phài, thành phố Lai Châu - từng là bản nghèo, tỷ lệ tảo hôn cao hiện đời sống đồng bào dân tộc thiểu số đã có nhiều khởi sắc. Để thay đổi nhận thức của bà con, cấp ủy, chính quyền đẩy mạnh công tác tuyên truyền "đi từng ngõ, gõ từng nhà" phân tích cho người dân hiểu tác hại của việc tảo hôn. Đến nay, nội dung vi phạm tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống còn được đưa vào hương ước, quy ước của bản.