So với hơn 10 năm trước, vùng lòng hồ sông Đà thuộc huyện Mường La, tỉnh Sơn La vẫn đẹp như “vịnh Hạ Long ở Tây Bắc”, còn cuộc sống của người dân thì khởi sắc từng ngày, người dân đã có thêm nhiều nghề mới để mưu sinh, thoát nghèo…

Những ngày cuối 1.2022, từ trung tâm TP Sơn La, chúng tôi di chuyển theo Quốc lộ 279D đi qua thị trấn Ít Ong, rồi men theo con đường huyện khang trang để vào vùng lòng hồ sông Đà. Dọc hai bên đường từ ngã ba Pi Toong đến xã Mường Trai của huyện Mường La, nhiều ngôi nhà, hàng quán mới mọc lên san sát.

Dừng chân tại một quán nước ven con đường huyện, men theo đường bêtông, chúng tôi gặp anh Nguyễn Văn Nam (40 tuổi, trú TP Sơn La), người thường xuyên vào xã Mường Trai buôn bán.

Anh Nam kể: “Trước đây, đường vào đây đi lại rất khó khăn, mặt đường gồ ghề, bụi bẩn, thời điểm mùa mưa, để đến các bản thuộc khu vực lòng hồ mất cả giờ đồng hồ. Mấy năm trở lại đây, đường sá được đầu tư nâng cấp, đổ bêtông mở rộng nên việc giao thương, đi lại thuận tiện, đời sống của bà con được nâng cao”.

Mường Trai là xã vùng cao của huyện Mường La, những năm trước đời sống người dân chủ yếu phụ thuộc vào trồng ngô, khoai, sắn. Sau khi nhường đất đai cho Thủy điện Sơn La, nhiều hộ dân đã chuyển đến an cư ở vùng kinh tế mới, chỉ còn một số hộ bám trụ ven hồ, canh tác trên những diện tích cao và đánh bắt cá ven hồ sinh sống. Do đó, đa phần các hộ đều có hoàn cảnh khó khăn, thu nhập thấp.

Những vài năm gần đây, chương trình hỗ trợ hộ nghèo của huyện về phát triển nghề nuôi cá lồng ở lòng hồ sông Đà được triển khai, đem đến nhiều đổi thay cho cuộc sống người dân.

Chỉ tay vào những lồng cá dưới lòng hồ, anh Lường Văn Thủy (bản Bó Ban, xã Mường Trai) cho hay, ban đầu gia đình được chính quyền hỗ trợ 10 triệu đồng mua vật liệu về làm lồng nuôi cá rô phi, trắm cỏ, cá chép.

Sau một thời gian nuôi, thấy đàn cá phát triển rất tốt, chi phí đầu tư thấp nên anh mạnh dạn vay Ngân hàng Chính sách xã hội 30 triệu đồng mua thùng phi, lưới, khung sắt... về làm 8 lồng cá nữa.

“Ban đầu cũng vất vả vì mình chưa có kinh nghiệm nên cá không lớn, có thời điểm còn bị chết hàng loạt. Tôi phải tìm hiểu kỹ thuật nuôi cá, về Hòa Bình học hỏi mô hình, rồi dần dần đúc rút được kinh nghiệm để đàn cá cho năng suất cao”, anh Thủy nói và cho hay, giờ nghề nuôi cá lồng giúp gia đình anh thu nhập khoảng 150 triệu đồng/năm.

Với nhiều người dân chưa đủ điều kiện nuôi cá lồng thì có thể tìm việc làm bằng cách làm thuê cho hộ nuôi cá lồng. Ông Lò Văn Hồng (52 tuổi, công nhân của trang trại cá tầm ở bản Lả Mường, xã Mường Trai) cho biết: “Trước đây khi chưa là vùng ngập, cuộc sống của bà con phụ thuộc vào cây ngô, cây sắn, thu nhập bấp bênh. Giờ tôi làm công nhân của Công ty Cá Tầm Việt Nam, cũng được 3 năm rồi, thu nhập gần 6 triệu đồng/tháng, cao hơn hẳn trước kia, cuộc sống gia đình cũng đỡ vất vả hơn…”

Theo ông Lèo Văn Cương, Chủ tịch UBND xã Mường Trai, xã có 7 bản, 524 hộ là đồng bào dân tộc Thái và La Ha cùng sinh sống. Trước kia, người dân chủ yếu sản xuất nông nghiệp thuần túy nhưng những năm trở lại đây do việc chuyển dịch vật nuôi cây trông, đặc biết là nuôi cá trên hồ và kinh dịch vụ du lịch nên đời sống của người dân được nâng lên.

“Tuyến đường đến trung tâm xã dài hơn 12km đã được nhựa hóa, bêtông hóa, đảm bảo ôtô đi được quanh năm; 100% tuyến đường trục bản, liên bản được cứng hóa; người dân tích cực chuyển đổi cây trồng, vật nuôi, nuôi cá lồng trên lòng hồ, kinh doanh dịch vụ du lịch… Năm 2019, xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới”, ông Cương phấn khởi thông tin.

Theo ông Cương, hiện Công ty TNHH MTV Cá Tầm Việt Nam đã đầu tư vào trang trại cá ở xã Mường Trai hàng trăm 100 tỉ đồng với hơn 270 lồng cá lớn, nhỏ với gần 20 công nhân là dân địa phương…, tạo động lực để phát kinh tế.

Bà Nguyễn Thị Thúy - Phó Trưởng phòng NN&PTNT huyện Mường La cho biết: "Thu nhập của người dân từ việc nuôi cá lồng ở lòng hồ cao hơn so với việc làm nương, cuộc sống vì thế nâng cao hơn, kinh tế hộ gia đình ổn hơn".

Hiện nay, một số hộ dân ở các xã vùng lòng hồ đã nắm bắt cơ hội, đầu tư xây dựng mô hình du lịch trải nghiệm, kết hợp thưởng thức ẩm thực địa phương, trưng bày, giới thiệu sản phẩm truyền thống, bước đầu thu hút du khách trong và ngoài tỉnh. Đây là tín hiệu tích cực để các xã vùng lòng hồ nhân rộng mô hình nuôi cá lồng theo chuỗi gắn với phát triển du lịch, góp phần thúc đẩy thương hiệu cá sông Đà ngày một phát triển.