Độc đáo hang động núi lửa ở Krông Nô

Trên phạm vi toàn thế giới, hang động núi lửa hiếm gặp hơn nhiều so với hang động đá vôi. Ở Việt Nam có nhiều hệ thống hang động đá vôi rất đẹp và đã trở thành những kỳ quan thiên nhiên nổi tiếng như Phong Nha - Kẻ Bàng, Tam Cốc - Bích Động, Vịnh Hạ Long...

Ở huyện Krông Nô cũng có hệ thống hang động dài hơn 10km. Điều độc đáo nhất ở đây là hang động núi lửa, được hình thành từ quá trình phun trào dung nham cách đây hàng triệu năm về trước.

Vào năm 2014, các nhà khoa học đã tìm thấy hang động núi lửa Krông Nô. Hiện nay, hang động này đang xác lập kỷ lục về quy mô, độ dài cũng như tính độc đáo tại Đông Nam Á.

Đây là các hang động núi lửa âm, nằm sâu dưới lòng đất còn được gọi là ống dung nham. Hang động này có nguồn gốc và cơ chế tạo thành gắn liền với hoạt động núi lửa trong vùng.

Điều đặc biệt nhất là phía trong hệ thống hang động này đến nay vẫn còn khá nguyên vẹn. Trong quá trình khảo sát và nghiên cứu hệ thống hang động, các nhà khoa học đã phát hiện dấu tích cư trú của các bộ lạc thời tiền sử cách đây khoảng 6.000 - 7.000 năm.

Cụ thể, có 10 hang được các nhà khảo cổ ghi nhận có dấu tích hoạt động của người tiền sử bao gồm: Hang C1, C2, C3, C4, C4-1, C6, tại xã Đắk Sôr (Krông Nô); hang P1, P2 xã Buôn Choáh (Krông Nô).

Phát hiện thêm nhánh mới trong hang động núi lửa 

Trong khuôn khổ Hội nghị quốc tế hang động núi lửa lần thứ 20 (ISV20) diễn ra tại Đắk Nông từ ngày 22 đến 26.11, các chuyên gia quốc tế đã khảo sát, thám hiểm một số hang động trong hệ thống hang động núi lửa Krông Nô.

Thông tin từ Ban quản lý Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Đắk Nông cho biết, trong quá trình khảo sát hang C7, các chuyên gia đã phát hiện thêm một số nhánh mới với chiều dài khoảng 175m. Với phát hiện mới này, chiều dài hang C7 đã tăng lên hơn 1.240m.

Chia sẻ về hang động núi lửa Krông Nô, PGS. TS Trần Tân Văn, Thành viên Hội đồng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO cho biết, Công viên địa chất miền Bắc phần lớn là vùng đá vôi, chiếm diện tích đến một nửa, thậm chí là 60- 70%.

Trong khi đó, ở Đắk Nông lại hơn một nửa diện tích là đá phun trào bazan. Đặc biệt, Đắk Nông có một hệ thống núi lửa rất trẻ, sản sinh ra một hệ thống hang động núi lửa đồ sộ, đặc sắc nhất khu vực Đông Nam Á và Trung Quốc.

Khu vực Công viên địa chất toàn cầu Đắk Nông có hàng trăm hang động núi lửa. Cho đến nay chỉ có khoảng 50 hang động núi lửa đã được điều tra, khảo sát và đo vẽ. Trong đó, có 1 cái hang dài đến hơn 1km và tổng chiều dài các hang động cho đến nay được đo vẽ đã lên hơn 10km.

Còn Giáo sư Nguyễn Lân Cường, Viện Khảo cổ học Việt Nam cho rằng, giá trị di sản nổi bật của hang động núi lửa Krông Nô là ở chỗ, lần đầu tiên giới khoa học Việt Nam biết đến một loại hình cư trú mới. Đó là một kiểu thích ứng mới của cư dân tiền sử trên vùng đất đỏ.

Việc phát hiện bộ xương người tiền cổ mở ra cho chúng ta một chương mới để đi tìm chủ nhân thực sự của vùng đất mà từ trước đến nay vẫn là một khoảng trống đối với các nhà nghiên cứu.

Việc lần đầu tiên phát hiện ra di cốt người tiền sử trong các hang núi lửa là phát hiện mang tính bước ngoặt của ngành Cổ nhân học Việt Nam.

Theo Giáo sư Nguyễn Lân Cường, để bảo tồn hệ thống hang động núi lửa và để thế giới công nhận, thì Đắk Nông cần bảo tồn, bảo đảm được sự tự nhiên, nguyên vẹn của hang động núi lửa.

"Song song với đó, Đắk Nông cũng cần phải có biện pháp khai thác du lịch phù hợp, hạn chế tối đa sự tác động của con người tới các hiện vật và vẻ tự nhiên vốn có" - giáo sư Nguyễn Lân Cường cho hay.