Bốn năm trước, giá cát chỉ khoảng 90.000 đồng một m3, nhưng hiện giá cát đã tăng gấp bốn, năm lần. Thực tế, tỉnh Quảng Ngãi không thiếu cát, bởi đây là một trong những địa phương có trữ lượng cát xây dựng lớn nhất nước, tập trung nhiều nhất trên sông Trà Khúc. Các mỏ cát nằm lộ thiêng nên việc khai thác cũng dễ dàng.
Quảng Ngãi cũng quy hoạch 100 mỏ cát, sỏi lòng sông với diện tích hơn 1.300ha. Tuy nhiên, hiện trên địa bàn tỉnh chỉ có 6 mỏ cát đi vào hoạt động. Công tác đấu giá và quản lý cấp phép chưa tốt dẫn đến tình trạng giá cát tăng “chóng mặt”.
Lãnh đạo Sở Xây dựng Quảng Ngãi nhận định, giá cát đã tăng từ giữa năm 2022, và cao nhất vào năm 2023, khi nhu cầu xây dựng của người dân cũng như công trình Nhà nước tăng lên sau thời gian tạm lắng vì dịch COVID-19.
Một nguyên nhân nữa là tổng công suất hằng năm của các mỏ đã đấu giá cộng lại cũng chỉ đáp ứng 23% nhu cầu theo dự báo của Sở Xây dựng (tổng nhu cầu là 1,74 triệu m3 một năm và dự báo tăng lên 2,6 triệu m3 vào năm 2030).
Giá cát tăng phi mã, khiến các doanh nghiệp trúng thầu dự án do Nhà nước làm chủ đầu tư từ các năm trước chịu thiệt hại tiền tỉ do giá cát thực tế tăng vọt so với dự toán (giá dự toán khoảng 180.000 đồng). Một chủ thầu xây dựng nhẩm tính: “Làm một công trình, cần đổ 2.000 m3 bê tông, tương đương 1.400m3 cát, mà giá tăng từ 200.000 lên 380.000 đồng thì chi phí công trình đã lên hơn 200 triệu đồng”.
Trước lo ngại giá cát cao sẽ tăng chi phí đầu tư công, Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ngãi đề xuất, với những công trình lớn, trọng điểm (như đường Hoàng Sa – Dốc Sỏi) thì tỉnh cần chỉ định mỏ cát để giảm chi phí công trình, không dùng cát thương mại.
Mới đây, ông Đặng Văn Minh - Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo Sở Tài nguyên & Môi trường, Sở Xây dựng và Sở Tài chính tổ chức cho các doanh nghiệp kê khai giá cát, sau ba tháng không kê khai, nhằm hạ nhiệt giá cát. Tuy nhiên, theo khảo sát của phóng viên, giá cát ở Quảng Ngãi vẫn còn rất cao.
Trao đổi với phóng viên, lãnh đạo Sở Xây dựng Quảng Ngãi cho rằng, tỉnh cần tiếp tục cho đấu giá và cấp phép cho các mỏ cát theo quy hoạch của đơn vị này để có nguồn cung đáp ứng đủ dự báo, và nhiều doanh nghiệp cạnh tranh, tránh chuyện cấu kết, thao túng.