Gỡ khó cho năng lượng tái tạo

TS Hà Đăng Sơn - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Tăng trưởng xanh cho biết, thách thức lớn nhất để thực hiện Quy hoạch điện VIII là làm sao vừa đảm bảo các cam kết của Việt Nam với quốc tế về giảm phát thải điện, khí nhà kính... vừa đảm bảo an sinh xã hội, an ninh năng lượng, đặc biệt là điều chỉnh chi phí liên quan cung ứng điện năng phù hợp tình hình quốc tế và khả năng chi trả của người dân.

Ông cho rằng, hiện nay, các dự án điện gió, điện mặt trời được xây dựng, triển khai trong thời gian qua có công suất rất lớn, song thực tế, tính ổn định của các nguồn điện này không cao.

Theo Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0), có thời điểm xảy ra hiện tượng thừa công suất điện mặt trời vào giờ thấp điểm trưa khoảng từ 10h-14h do lúc này phụ tải xuống thấp, nhưng bức xạ mặt trời lại tốt nhất trong ngày. Trong khi đó, vào giờ cao điểm tối (khoảng từ 17h30-18h30) là thời điểm mà nhu cầu tiêu thụ điện cao nhất trong ngày, thì khả năng đáp ứng của hàng chục nghìn MW điện mặt trời hầu như không còn.

Còn điện gió phụ thuộc vào đặc thù từng khu vực mà dự án được xây dựng. Hiện nay, năng lực phát điện của nguồn này giai đoạn tháng 4, tháng 5 chỉ đạt khoảng 10 - 20% công suất.

Do vậy, TS Hà Đăng Sơn cho rằng, Quy hoạch điện VIII sẽ là căn cứ pháp lí quan trọng để Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) giải quyết các khó khăn về giá và chính sách cho các dự án điện mặt trời, điện gió. Mục tiêu đến 2030, 50% mái nhà công sở, hộ gia đình trên cả nước sẽ được phủ kín bằng các tấm pin mặt trời, đáp ứng nhu cầu điện tự dùng.

"Việc phê duyệt Quy hoạch điện VIII tạo hành lang pháp lí cho việc triển khai các dự án truyền tải điện để giúp giải toả công suất cho các dự án điện tái tạo khu vực miền Trung và miền Nam, cũng như các tuyến đường dây 500 kV giúp cân đối cung cầu giữa 3 miền Bắc - Trung - Nam", chuyên gia Hà Đăng Sơn nhấn mạnh.

Điều này để đảm bảo vừa đáp ứng các ưu tiên về an ninh năng lượng quốc gia, an sinh xã hội, nhưng vẫn đảm bảo đáp ứng xu hướng dịch chuyển ngành năng lượng theo hướng xanh và bền vững, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu", Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Tăng trưởng xanh nhận định.

Bước đi để nhà đầu tư triển khai đấu nối các dự án điện

Trong khi đó, TS Ngô Tuấn Kiệt - Viện trưởng Viện Công nghệ Năng lượng dự báo, Quy hoạch điện VIII dù sẽ tháo gỡ các khó khăn về cơ chế cho năng lượng tái tạo, nhưng sẽ chưa triệt để vì sự phát triển nóng thời gian qua đã để lại nhiều hệ lụy.

"Thực tế, năng lượng tái tạo cũng chỉ góp phần rất nhỏ vào đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, vì nó còn phụ thuộc vào thời tiết, điều kiện khai thác. Quy hoạch điện VIII chỉ tính toán hỗ trợ đến mức tối đa các khả năng hấp thụ của hệ thống, chỗ nào cần phải đẩy nhanh tiến độ xây dựng mạng lưới, rồi tư nhân hoá đấu nối lên điện áp cao hơn… chứ không xử lí ngay toàn bộ đấu nối, mua toàn bộ cho các doanh nghiệp tái tạo.

Tuy nhiên, sau năm 2030, việc đấu nối và mua điện cho các doanh nghiệp năng lượng tái tạo có thể được xử lí một cách triệt để" - ông Kiệt nói.

TS Võ Trí Thành - chuyên gia kinh tế nhận định, quy hoạch có hiệu lực sẽ giảm sự bất định về mặt chính sách cho nhà đầu tư các dự án năng lượng sạch, năng lượng tái tạo.

Ngoài ra, quy hoạch đề ra được những nguyên tắc, cách thức, bước đi để nhà đầu tư và EVN triển khai đấu nối các dự án, tránh gây thất thoát lãng phí nguồn điện, hạn chế tổn thất cho doanh nghiệp.

"Việc Chính phủ phê duyệt Quy hoạch điện VIII có ý nghĩa rất lớn, giúp những dự án nguồn điện lớn triển khai đúng tiến độ có thể hoà vào lưới điện quốc gia đúng kế hoạch, khi các dự án lưới truyền tải điện được hoàn thành đồng bộ" - TS Thành cho hay.