Nỗ lực lớn nhưng vẫn chưa đủ

Ngày 3.2, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tổng cục Thủy sản đã tổ chức hội nghị “Phổ biến các kết quả làm việc với Đoàn Thanh tra của Ủy ban Châu Âu (EC) và Kế hoạch triển khai các nhiệm vụ trọng tâm” để gỡ thẻ vàng cho thủy sản Việt Nam.

Cuối năm 2022, Khánh Hòa được chọn làm địa phương để đoàn thanh tra của EC đến làm việc. Tại đây, đoàn thành tra ghi nhận tiến bộ đáng kể mà phía Việt Nam đã đạt được, tinh thần sẵn sàng tiếp tục cải thiện và sự cởi mở của phía Việt Nam đối với các khuyến nghị.

Bà Nguyễn Thị Trang Nhung - Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và Hợp tác quốc tế, Tổng cục Thủy sản cho biết: “Đoàn thanh tra đánh giá khung pháp lý của nước ta đã toàn diện. phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế. Riêng tỉnh Khánh Hòa đã có sự phối hợp tốt giữa các cơ quan chức năng tham gia chống khai thác đánh bắt thủy sản bất hợp pháp (IUU). Giám sát đội tàu đã được cải thiện, 96% tàu cá lắp đặt thiết bị hành trình là kết quả đáng ghi nhận, nỗ lực lớn của Việt Nam”.

Tuy vậy, để được gỡ thẻ vàng thủy sản của EC, những nỗ lực trên là chưa đủ. Bởi, thực tế, việc thực thi nhiều quy định pháp lý mới hiện vẫn còn hạn chế và không đồng đều. Vấn đề nữa là lỗ hổng trong truy xuất nguồn gốc và kiểm soát thủy sản nhập khẩu dưới dạng container khiến hàng bất hợp pháp vẫn tuồn vào Việt Nam. Đáng lo ngại nhất là chúng ta còn số lượng lớn tàu cá Việt Nam bị bắt giữ ở vùng biển các nước láng giềng.

Thông tin thêm về kết quả kiểm tra tại tỉnh Khánh Hòa, bà Nhung cho biết, khi kiểm tra một doanh nghiệp tại đây thì đoàn phát hiện một số container dù được ghi là xuất đi Đài Loan (Trung Quốc) nhưng khi kiểm tra thì lô hàng này xuất đi Mỹ. Công ty không cung cấp được hồ sơ xuất hàng.

Về danh sách tàu IUU (tàu vi phạm quy định của EC) hiện nay của Việt Nam cũng không thống nhất với số liệu giữa các tỉnh, không có sự kết nối tháng trước với tháng sau…

Về thực thi pháp luật, tàu vi phạm vùng biển nước ngoài còn cao, các nước trong khu vực vẫn tiếp tục phản ánh. Xử phạt nhóm tàu vi phạm này còn thấp. 

Tháng 11.2022, có 98 tàu vi phạm, 32 tàu có thông tin xử lý, 12 tàu có quyết định xử phạt.

180 ngày cao điểm

Trước thực tế đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tổng cục Thủy sản đã có kế hoạch về nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới để chuẩn bị cho lần kiểm tra vào tháng 6.2023 của đoàn thanh tra EC.

Ông Vũ Duyên Hải - Vụ Phó Vụ Khai thác thủy sản, Tổng Cục Thủy sản nêu rõ, về quản lý đội tàu, các địa phương cần thống kê, phân loại toàn bộ tàu cá hiện có, hoàn thành đăng ký, đánh dấu, cấp phép, lắp thiết bị giám sát hành trình 100% tàu cá; Giám sát chặt chẽ tàu cá nguy cơ cao vi phạm IUU; Kiểm tra, kiểm soát 100% tàu cá xuất, nhập tại Đồn Biên phòng...Bên cạnh đó, các địa phương phối hợp với các lực lượng thực hiện các đợt cao điểm tuần tra, kiểm tra, xử lý nghiêm 100% tàu cá vi phạm, xử phạt 100% trường hợp vi phạm khai thác IUU ở vùng biển nước ngoài và đưa thông tin trên phương tiện thông tin đại chúng.

Tổng cục Thủy sản yêu cầu 100% lô hàng xuất khẩu đi EU và các nước khác cần truy xuất nguồn gốc có hồ sơ theo quy định; thống kê, phân loại các điểm lên cá hiện có; giám sát 100% sản lượng thủy sản khai thác bốc dỡ tại địa phương; 100% tàu cá từ 15m trở lên phải vào cảng chỉ định bốc dỡ sản phẩm...

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến nhấn mạnh: “Chúng ta đã phấn đấu trong 5 năm qua, được EC đánh giá là quốc gia rất tích cực và đang đi đúng hướng với sự chỉ đạo của Trung ương, của Quốc hội, của Chính phủ, đặc biệt là Thủ tướng Chính phủ và Ban chỉ đạo quốc gia, đợt này chúng ta quyết tâm hành động trong 180 ngày với mức cao nhất để chúng ta có thể sớm gỡ được thẻ vàng với thủy sản.

Trong kế hoạch này, đã chỉ rất rõ những việc các bộ ngành phải làm gì, địa phương phải làm gì để phấn đấu đến tháng 6.2023 này khi đoàn thanh tra EC quay trở lại làm việc thì những khuyến nghị đã được thực hiện, mang lại kết quả tốt hơn”.