Những ngày tăm tối 

Những ngày giữa tháng 8.2022, sau khi vượt qua con đường đất gập ghềnh từ trung tâm xã Cò Nòi, xã Cò Nòi, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La, PV Báo Lao Động đã có mặt tại bản Nong Mòn - một bản Mông nằm sâu trong hẻm núi với hơn 150 hộ dân, nơi đã từng là điểm nóng ma túy của huyện Mai Sơn. 

Lần theo chỉ dẫn của người dân, PV tìm đến nhà của Trưởng bản Vàng A Nụ. Trong bộ quần áo còn ướt đẫm mồ hôi do mới đi làm nương về, nhấp ngụm nước chè, anh Nụ bắt đầu câu chuyện: "Đầu những năm 90, đồng bào dân tộc Mông từ một số xã vùng cao của huyện Thuận Châu, Mường La (Sơn La) di cư về Nong Mòn sinh sống với ước mơ sẽ đẩy lùi được cái đói, cái nghèo. Thế nhưng giấc mơ đổi đời chưa kịp thực hiện thì người dân ở đây lần lượt dính vào ma túy". 

Theo anh Nụ, ma túy bắt đầu xâm nhập vào bản từ năm 1991 và đỉnh điểm trong khoảng từ năm 2002 - 2006.

"Có gia đình 3-4 người lần lượt dắt tay nhau vướng vào vòng lao lý, thậm chí ngay cả trưởng bản Mai Thuận cũ Vàng A Phong và người thân của anh cũng nhúng chàm" - vị trưởng bản buồn rầu nói.

Như để khẳng định những lời mình vừa nói là đúng, anh Nụ đưa chúng tôi đến nhà của anh Vàng A Phong. Trong ngôi nhà cấp 4 kiên cố, anh Vàng A Thanh, em trai anh Phong đang tất bật chuẩn bị bữa cơm chiều. 

Trong ánh mắt đượm buồn của người thanh niên trẻ, anh Thanh cho biết, anh trai và chị dâu đều đang chấp hành án tù vì tội buôn ma túy. 

"Gia đình anh chị trước đây vợ chồng, con cái đông đủ hạnh phúc. Nhưng cách đây 6 năm, anh Phong bị bắt và lĩnh án tù chung thân, còn chị dâu Thào Thị Mỷ cũng bị bắt vào trước tết Nguyên đán năm 2021 và bị tuyên án 7 năm tù" - anh Thanh chia sẻ.

Thông tin từ trưởng bản Nong Mòn cho hay, bố đẻ của anh Phong cũng bị bắt vì buôn ma tuý và mất ở trong tù. Anh trai là Vàng Nhìa Chung và em trai Vàng A Minh cũng đang nằm tù vì tội buôn ma tuý.

Cả gia đình có đến 4 người vướng vào vòng lao lý, hai đứa con anh Phong năm nay mới chỉ hơn 10 tuổi lay lắt không nơi nương tựa nên ông bà ngoại ở Lào Cai đã đón các cháu về nuôi. 

Đó chỉ là một trong rất nhiều những câu chuyện ở Nong Mòn khi gia đình có người phạm tội vì lỡ gieo "cái chết trắng". Nhớ lại những hồi ức đã qua, hình ảnh đôi mắt u sầu của những đứa trẻ Mông cứ chiều chiều ngồi cửa chờ ngóng bố mẹ trong vô vọng, cảnh con dâu bất đắc dĩ trở thành "mẹ nuôi em chồng" vẫn in hằn trong tâm trí của vị trưởng bản trẻ. 

Bình yên trở lại

"Nhờ sự vào cuộc của các cấp, ngành, Nong Mòn nay khác rồi! Cuộc sống cũng ổn định hơn, bà con đã biết đầu tư phát triển kinh tế, học kinh nghiệm trồng cây, nuôi lợn, gà, trâu bò để tăng thêm thu nhập" - Trưởng bản Vàng A Nụ phấn khởi nói. 

Theo anh Nụ, năm 2006 trở về trước, 2 bản Nong Mòn và Mai Thuận có đến 30 người đi tù vì tội buôn ma túy và 15 đối tượng được đưa đi cai nghiện. Đến nay, vẫn còn 23 đối tượng đang chấp hành án tù, có 10 người sau khi ra tù đã trở thành những nông dân làm kinh tế giỏi. 

Ngôi nhà to nhất nhì bản của lão nông Vừ Giống Của (SN 1967) - người từng chấp hành án tù 11 năm về tội buôn bán ma túy - được bao quanh bởi vườn nhãn xum xuê đang kỳ thu quả và vườn mía xanh ngát. 

Ông Vừ Giống Của chia sẻ: "Năm 2012, sau khi chấp hành án về địa phương, tôi cũng hoang mang lắm, chưa biết bắt đầu từ đâu. Sau đó, tôi mạnh dạn vay hơn 30 triệu đồng từ Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Mai Sơn để phát triển kinh tế gia đình".

Với số tiền vay được, ông mua 1 con bò sinh sản và 2 con lợn về nuôi, đồng thời học cách trồng mía đường, trồng cây ăn quả. Thời gian cứ thế trôi qua, nhờ sự chăm chỉ, chịu khó, dần dần số tiền tích góp được đủ cho gia đình ông xây căn nhà khang trang và mua sắm những vật dụng trong gia đình. Hiện nay, với mô hình kinh tế tổng hợp giúp ông thu về trên 100 triệu đồng mỗi năm. 

Trao đổi với PV, ông Lò Văn Thắng - Bí thư Đảng uỷ xã Cò Nòi - cho hay: "Trước đây, Nong Mòn vốn là điểm nóng, phức tạp về an ninh trật tự của huyện Mai Sơn. Có thời điểm, nơi đây được gọi là bản không đàn ông bởi buôn bán trái phép ma tuý khiến đàn ông trong bản vào tù, cai nghiện, lẩn trốn để lại vợ con bơ vơ". 

"Nong Mòn giờ đổi khác rồi, bà con tập trung phát triển kinh tế, hăng say lao động. Đến nay, bản có trên 60ha mía, 27ha ngô và 27ha cây ăn quả. Chăn nuôi được chú trọng theo hướng sản xuất hàng hóa với gần 200 con trâu, bò, 150 con dê và hơn 5.000 con gia cầm các loại" - vị lãnh đạo chia sẻ.

Chia tay Nong Mòn khi những tia nắng cuối ngày còn vương trên đỉnh núi, hình ảnh con đường bê tông thẳng tắp đi qua vườn nhãn xum xuê đang kỳ thu hoạch, những chiếc xe chở đầy ắp nông sản đang đi về hướng trung tâm xã để tiêu thụ. Chiều chiều, lũ trẻ vui đùa cười nói vui vẻ ở sân chung của bản mới thấy bình yên đã thực sự trở lại với bản Mông trên vùng cao Sơn La.