Tinh gọn hơn

Mới đây, tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội XV, trả lời ý kiến của đại biểu Quốc hội về công tác sắp xếp đơn vị hành chính và tinh giản biên chế, Phó Thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh đưa ra số liệu dự kiến sau khi rà soát lại cơ cấu tổ chức, các bộ giảm 17 tổng cục, 8 cục và 145 vụ.

Tính đến nay, quá trình này đã đi được 2/3 chặng đường. Trong đó, việc giảm mô hình tổng cục được quan tâm.

Số lượng tổng cục bị giảm nhiều nhất là Bộ Tài nguyên và Môi trường. Nghị định số 68/2022/NĐ-CP, bộ này sẽ không còn 4 tổng cục là Tổng cục Môi trường, Tổng cục Địa chất và Khoáng sản, Tổng cục Quản lý Đất đai, Tổng cục Biển và Hải đảo, chỉ có 1 tổng cục là Tổng cục Khí tượng Thủy văn. Trong đó, Tổng cục Môi trường được tách ra, thành lập 3 đơn vị gồm: Vụ Môi trường, Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học, Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường. Tổng cục Đất đai được chia tách thành 3 đơn vị gồm: Cục Đất đai, Cục Quy hoạch và Phát triển tài nguyên đất, Cục Đăng ký và Dữ liệu thông tin đất đai.

Trong khi đó, Bộ Nội vụ có 2 cơ quan tương đương tổng cục là Ban Tôn giáo Chính phủ, Ban Thi đua - Khen thưởng Trung ương. Theo Nghị định 63/2022 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Nội vụ, 2 cơ quan này được sắp xếp lại tương đương cấp cục.

Bộ Giao thông Vận tải cũng đã xóa bỏ Tổng cục Đường bộ Việt Nam, tách thành Cục Đường bộ Việt Nam và Cục Đường cao tốc Việt Nam theo Nghị định 56/2022.

Đáng chú ý, tại Nghị định số 95/2022/NĐ-CP ngày 15.11.2022 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Y tế trong đó tổ chức lại một số vụ, cục thuộc Bộ Y tế thì bộ này đã không còn tổng cục: Tổng cục Dân số chuyển thành Cục Dân số. Không duy trì Vụ Truyền thông và Thi đua khen thưởng, Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế, Cục Công nghệ thông tin, Tạp chí Y Dược học.

Bên cạnh một số bộ cắt giảm đơn vị cấp tổng cục, một số bộ vẫn giữ nguyên số tổng cục như trước đây.

Cụ thể, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội vẫn giữ nguyên Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp; Bộ Ngoại giao có 2 cơ quan tương đương tổng cục là Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài, Ủy ban Biên giới quốc gia vẫn giữ nguyên; Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng giữ nguyên Tổng cục Thống kê.

Còn những Tổng cục nào?

Cơ cấu Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026 gồm 18 bộ: Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao, Bộ Nội vụ, Bộ Tư pháp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Xây dựng, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Văn hoá - Thể thao và Du lịch, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế. Ngoài ra còn có một số cơ quan ngang bộ.

Trong số 18 bộ, ngoài Bộ Quốc phòng, Bộ Công an (giảm 8 tổng cục từ trước) tính đến 16.11 đã có 10 bộ được Quy định chức năng nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu mới theo các Nghị định của Chính phủ.

Trước khi sắp xếp bộ máy, 18 bộ có 30 tổng cục và cơ quan tương đương. Tính cả tổng cục dân số của Bộ Y tế vừa xuống cấp cục thì đã giảm được 8 tổng cục. Như vậy sẽ còn ít nhất 9 tổng cục nữa sẽ giảm.

Hiện vẫn còn một số bộ, ngành đang tiến hành sắp xếp lại bộ máy bên trong, dự kiến trong thời gian tới sẽ ban hành nghị định, trong đó sẽ cắt giảm nhiều tổng cục. Cụ thể, Bộ Tài chính hiện có: Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan, Tổng cục Dự trữ Nhà nước, Kho bạc Nhà nước, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn có: Tổng cục Lâm nghiệp; Tổng cục Thủy lợi; Tổng cục Thủy sản; Tổng cục Phòng, chống thiên tai. Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch có: Tổng cục Thể dục Thể thao, Tổng cục Du lịch.

Một số bộ, ngành có 1 tổng cục và tương đương gồm: Bộ Công Thương có Tổng cục Quản lý thị trường; Bộ Khoa học và Công nghệ có Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng; Bộ Tư pháp có Tổng cục Thi hành án dân sự; Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng tương đương tổng cục.

Theo dự thảo quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, bộ này đề xuất Chính phủ tổ chức lại bốn tổng cục gồm: Thủy lợi, Phòng chống thiên tai, Lâm nghiệp và Thủy sản. 

Theo đó, bốn tổng cục trên sẽ chia thành sáu cục chuyên ngành.Tổng cục Thủy lợi thành Cục Thủy lợi; Tổng cục Phòng chống thiên tai thành Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai; Tổng cục Lâm nghiệp thành Cục Lâm nghiệp và Cục Kiểm lâm; Tổng cục Thủy sản thành Cục Thủy sản và Cục Kiểm ngư.

Tương tự, tại dự thảo quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Văn hoá - Thể thao và Du lịch. Theo đó, Tổng cục Thể dục Thể thao và Tổng cục Du lịch sẽ chuyển xuống thành cấp cục.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhận định: "Việc sắp xếp bộ máy đã khắc phục tình trạng chồng chéo, bỏ cấp trung gian". Việc sắp xếp tinh giản bộ máy là cần thiết, tuy nhiên vẫn còn có những tâm tư về việc bố trí cán bộ, đặc biệt là cán bộ lãnh đạo khi giảm, hoặc sáp nhập các đơn vị trong bộ. Trong số này có việc chuyển Tổng cục TDTT và Tổng cục Du lịch về cấp cục cũng được cho là sẽ gặp những vướng mắc trong quá trình chuyển đổi.

Còn nhớ hồi đầu năm 2022, khi Phát biểu tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc tổng kết công tác năm 2021 và triển khai nhiệm vụ năm 2022 của ngành Nội vụ, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng: “Tinh giản bộ máy nhưng phải gắn với tăng cường hiệu lực, hiệu quả. Tinh giản biên chế đi đôi với cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức, viên chức. Còn nâng cao năng lực, hiệu quả thế nào thì các đơn vị, địa phương phải làm”.

Thủ tướng chỉ rõ, bộ máy bên trong của các bộ, ngành còn cồng kềnh lắm; nhiều bộ còn ra khâu trung gian.

Thủ tướng lấy ví dụ: “Bộ Công an có những tổng cục hình thành 35 năm, mà cắt một lúc 8 tổng cục, bây giờ vẫn êm, nhiệm vụ chính trị vẫn hoàn thành”. Vì vậy, Thủ tướng cho rằng vấn đề ở khâu quyết tâm, có làm không và yêu cầu các bộ trưởng dứt khoát phải sắp xếp lại cục, tổng cục và làm một cách nghiêm túc.

Nhiệm vụ ngay trong tháng 11.2022 này sẽ hoàn thành sắp xếp bộ máy các bộ và cơ quan ngang bộ (theo Thông báo 354/TB-VPCP ngày 14.11.2022) là một việc không dễ dàng. Nhưng phải làm và cần quyết tâm làm.

Đó cũng là thực hiện tinh thần của Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.