Trách nhiệm của người đứng đầu

Theo thông báo số 8/TB-VPCP của Văn phòng Chính phủ về Kết luận của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại buổi họp thường trực Chính phủ về việc triển khai hệ thống thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử không dừng. Theo đó, việc triển khai hệ thống thu phí tự động hết sức chậm trễ, có sự lúng túng trong triển khai, chưa đạt yêu cầu về tiến độ đã đề ra; các dự án thu phí tự động giai đoạn 1 và dự án thu phí tự động giai đoạn 2  còn nhiều khó khăn, vướng mắc nhưng chưa được Bộ Giao thông Vận tải và các cơ quan có liên quan xử lý, hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, xử lý dứt điểm...

Việc triển khai hệ thống thu phí tự động không dừng với mục đích khắc phục, hạn chế bất cập của hình thức thu phí một dừng (như tăng cường tốc độ lưu thông, tạo thuận lợi cho người dân), hiện đại hóa cơ sở hạ tầng giao thông, đảm bảo an toàn giao thông, tăng cường công khai, minh bạch trong quản lý doanh thu tại các trạm thu phí.

Dự án giai đoạn 1: Tổng số 44 trạm, bao gồm 26 trạm trên quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên, 18 trạm trên các tuyến cao tốc và các quốc lộ khác. Dự án này do Công ty VETC triển khai thực hiện; giai đoạn 2: Gồm 33 trạm, Bộ Giao thông Vận tải đã tổ chức đấu thầu rộng rãi quốc tế và đã lựa chọn Liên danh Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) và một số doanh nghiệp về công nghệ là nhà đầu tư thực hiện dự án, hiện nay Liên danh Nhà đầu tư đang hoàn thiện các thủ tục xin phép Thủ tướng Chính phủ thành lập Doanh nghiệp dự án để triển khai các bước tiếp theo tuân thủ quy định. 

Theo kết luận của Thủ tướng Chính phủ, hiện Bộ Giao thông Vận tải đã đầu tư hệ thống thu phí tự động, đạt kết quả bước đầu với các trạm thu phí trên quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh qua các tỉnh Tây Nguyên. Việc này đã gây ảnh hưởng xấu đến tiến độ triển khai toàn hệ thống thu phí tự động, tạo dư luận xấu trong nhân dân. Phương án triển khai thu phí các dự án BOT thuộc địa phương quản lý cũng chưa được xây dựng và triển khai trên thực tế. Do đó, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải nghiêm túc kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân để chậm tiến độ triển khai hệ thống thu phí tự động trong thời gian qua cũng như phương án triển khai thu phí không dừng các dự án BOT thuộc địa phương quản lý.

Trách nhiệm chính thuộc về Bộ Giao thông Vận tải và cá nhân đồng chí Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải, do đó cần nghiêm túc kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân để chậm tiến độ triển khai hệ thống thu phí tự động không dừng. Trong thời gian tới, Bộ GTVT khẩn trương đưa các thiết bị đã lắp đặt vào vận hành, không để tổn thất lãng phí. Chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương có liên quan báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 31.3.2020 về toàn bộ việc triển khai hệ thống thu phí tự động trên toàn quốc.

Thiếu vốn đầu tư hệ thống thiết bị

Cũng theo kết luận, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu phải đưa ra phương án tổng thể triển khai thu phí tự động không dừng với mục tiêu hoàn thành trong năm 2020. Trong đó làm rõ những hạn chế, khó khăn, vướng mắc; đề xuất rõ lộ trình, giải pháp cụ thể để triển khai đầu tư, vận hành hệ thống thu phí tự động. Giao Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp chủ trì, phối hợp với Bộ Giao thông Vận tải và các cơ quan liên quan xử lý dứt điểm những khó khăn, vướng mắc đối với việc chuyển các trạm thu phí của các dự án đường cao tốc do Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) quản lý sang thực hiện theo hình thức điện tử tự động không dừng; bảo đảm đồng bộ, thống nhất trong toàn hệ thống thu phí tự động.

Việc triển khai các dự án do VEC quản lý có nhiều vướng mắc trong quá trình thực hiện dẫn đến 4/5 tuyến cao tốc thực hiện rất chậm, khó có thể hoàn thành tiến độ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ mà nguyên nhân chính là việc chưa bố trí được nguồn vốn để đầu tư hệ thống thiết bị Front-End tại các trạm thu phí do hiệp định vay vốn các dự án đã hết; việc chuyển VEC về Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, trong khi quy định pháp luật về phân cấp, phân quyền giữa Bộ Giao thông Vận tải và Ủy ban quản lý vốn nhà nước chưa rõ ràng cũng ảnh hưởng đến tiến độ triển khai hệ thống ETC; bên cạnh đó vướng mắc về đàm phán tỉ lệ trích doanh thu giữa VEC và đơn vị cung cấp dịch vụ thu phí tự động không dừng (Hợp đồng dịch vụ). 

Sau khi xem xét đề xuất của Công ty VETC, Bộ Giao thông Vận tải không đồng thuận giải pháp dừng triển khai dự án hoặc Nhà nước tiếp nhận lại dự án, đồng thời yêu cầu Công ty VETC phải có trách nhiệm tiếp tục thực hiện Hợp đồng đã ký kết với Bộ Giao thông Vận tải; bên cạnh đó Bộ GTVT sẽ phối hợp với với VETC và các cơ quan đơn vị có liên quan từng bước tháo gỡ các khó khăn vướng mắc với quyết tâm cao để hoàn thành Dự án. 

Mặc dù, việc lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ thu phí không dừng đã được Tổng cục Đường bộ hoàn thành từ tháng 5.2019, tuy nhiên đến thời điểm này Nhà đầu tư chưa hoàn thiện thủ tục thành lập Doanh nghiệp dự án theo quy định dẫn đến chưa đủ cơ sở pháp lý để thực hiện các bước tiếp theo.