Theo bà Nguyễn Thị Ngọc Diệp - Vụ trưởng Vụ pháp chế (Bộ KHCN), hiện các chính sách ưu đãi đối với các nhà khoa học chưa được như kỳ vọng. Bộ KHCN đã nhận thấy các vướng mắc trên và đã tiến hành rà soát. Khi triển khai sửa đổi Luật KHCN, Bộ dự kiến sẽ bổ sung một số chính sách, như làm rõ hơn về các khái niệm như thế nào nhà khoa học, nhà khoa học đầu ngành, để có những ưu đãi tương ứng với các chức danh này.
Cũng theo bà Diệp, Bộ KHCN dự kiến sẽ quy định rõ hơn các chức danh công nghệ, để thể hiện sự quan tâm của nhà nước cũng như các chính sách ưu đãi liên quan tới các chức danh này. Hoặc sẽ bổ sung những quy định liên quan đến việc các bộ, ngành sẽ phải quan tâm hơn trong việc đào tạo nhân lực KHCN, để nâng cao chất lượng và năng lực các nhà khoa học trẻ cũng như các nhà khoa học tài năng.
Bà Phạm Thị Vân Anh - Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ cho rằng, hiện đã có chính sách nâng cao đời sống của nhà khoa học. Đặc biệt là một một số chính sách đặc thù đối với nhóm nhà khoa học chất lượng cao như nhà khoa học đầu ngành, nhà khoa học được giao chủ trì nhiệm vụ cấp quốc gia đặc biệt quan trọng, nhà khoa học trẻ tài năng.
Tuy nhiên, những chính sách dành cho các nhà khoa học còn rất khiêm tốn, nhất là tiền lương và thu nhập đối với người làm khoa học thực sự chưa tương xứng với những cống hiến, đóng góp của lực lượng này với sự phát triển KHCN và phát triển kinh tế - xã hội.
Cũng theo đại diện Bộ KHCN, từ năm 2021, Chính phủ đã ban hành Nghị định 60/2021/NĐ-CP quy định cơ chế tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập. Việc thực hiện Nghị định này khiến việc thực hiện chính sách ưu đãi nhà khoa học đã có một số điểm không còn thuận lợi so với trước đây.
Ví dụ, trước đây, các tổ chức KHCN có thể chi trả lương cho nhà khoa học mức cao nhất là gấp 3 lần lương nhưng hiện nay mức này đã bị giới hạn. Trong khi đó, KHCN là lĩnh vực sự nghiệp, để xây dựng bảng lương riêng khác với các lĩnh vực khác thực sự là một khó khăn.
Từ năm 2024, theo Nghị quyết 27 về cải cách tiền lương sẽ được thực hiện và việc chi trả tiền lương theo vị trí việc làm. Khi đó sẽ có cơ chế để thực hiện việc chi trả tiền lương xứng đáng với vị trí, với đóng góp của từng nhà khoa học.
“Hiện Bộ KHCN đang được Quốc hội và Chính phủ giao chủ trì xây dựng nghị định về cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm mang tính đặc thù, phù hợp với tổ chức KHCN công lập sẽ được tự chủ trong công tác nhân sự, tức là tự chủ trong việc tuyển chọn, tuyển dụng, chi trả lương”, bà Vân Anh cho hay.