Nhiều tiêu chí khắt khe

Bộ GTVT vừa có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc tổ chức lựa chọn nhà thầu xây lắp dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025. Theo quy định của pháp luật về xây dựng và đấu thầu, nhà thầu tham gia thực hiện gói thầu phải đáp ứng điều kiện gồm có chứng chỉ năng lực đối với công trình đường bộ; phải có kinh nghiệm thực hiện hợp đồng tương tự về mặt kỹ thuật với tư cách là nhà thầu (có cùng loại và cấp công trình) và có giá trị hợp đồng tương tự tối thiểu 50% giá gói thầu đang xét; nguồn lực tài chính phải đáp ứng yêu cầu; doanh thu bình quân từ hoạt động xây dựng 3 năm gần nhất phải tương đương với giá gói thầu đang xét.

Ngoài ra, nhà thầu phải huy động nhân sự, máy móc, thiết bị phù hợp với quy mô gói thầu để triển khai đảm bảo chất lượng, tiến độ. Trường hợp nhà thầu tham gia nhiều gói thầu thì phải đảm bảo không có sự trùng lặp về nhân sự, máy móc, thiết bị giữa các gói thầu và đáp ứng nguồn lực tài chính bố trí cho từng gói thầu…

Đại diện Bộ GTVT cho biết, trong 10 năm qua có khoảng 48 nhà thầu đã tham gia thi công xây dựng công trình giao thông cấp 2 trở lên có tính chất kỹ thuật tương tự và có giá trị hợp đồng hơn 350 tỉ đồng. Cùng đó, thời gian gần đây nhiều doanh nghiệp lớn đã tham gia đầu tư các dự án xây dựng công trình giao thông, khu đô thị, công nghiệp với tư cách là nhà đầu tư, không phải là nhà thầu thi công xây dựng công trình giao thông. Trong 5 năm qua cũng có khoảng 27 tư vấn đã tham gia giám sát thi công xây dựng công trình giao thông cấp 2 trở lên có giá trị hợp đồng hơn 2 tỉ đồng. Về quy mô gói thầu, theo dự án đầu tư được duyệt, tổng mức đầu tư các dự án thành phần có giá trị khoảng 7.643-20.500 tỉ đồng, trong đó chi phí xây lắp để lựa chọn nhà thầu tương ứng khoảng 5.932-15.131 tỉ đồng.

Mặt khác, tương ứng giá trị gói thầu xây lắp từ 5.000-15.000 tỉ đồng, gói thầu tư vấn giám sát sẽ có giá trị khoảng 40-60 tỉ đồng. Hiện nay, có không nhiều nhà thầu tư vấn giám sát đáp ứng được yêu cầu này.

Từ thực tiễn triển khai dự án xây dựng đường cao tốc Bắc-Nam giai đoạn 2017-2020 cho thấy, nếu phân chia với phạm vi khoảng 20-40km/gói thầu sẽ có giá trị dự kiến khoảng 3.000-5.000 tỉ đồng, khi đó một gói thầu thi công xây dựng khoảng 3 nhà thầu liên danh sẽ thuận lợi cho công tác chỉ đạo, điều hành, phối hợp trong quá trình tổ chức triển khai thi công và quản lý chi phí đối với các nhà thầu trong liên danh cũng như của chủ đầu tư.

Trường hợp phân chia gói thầu có quy mô từ 5.000-15.000 tỉ đồng, theo số liệu khảo sát về nhà thầu xây lắp, trong 5 năm gần đây sơ bộ đánh giá chỉ có một nhà thầu đã thực hiện hợp đồng thi công xây dựng với giá trị 3.642 tỉ đồng, có đủ điều kiện năng lực thực hiện gói thầu có giá trị xây lắp khoảng 7.284 tỉ đồng. Trường hợp mở rộng 10 năm gần đây, có một nhà thầu đã thực hiện hợp đồng thi công xây dựng với giá trị 5.715 tỉ đồng, có đủ điều kiện năng lực thực hiện gói thầu có giá trị xây lắp khoảng 11.430 tỉđồng.

Các nhà thầu được khảo sát còn lại không đủ điều kiện năng lực thực hiện gói thầu có quy mô từ 5.000-15.000 tỉ đồng với tư cách là nhà thầu độc lập, mà phải thành lập tổ hợp (liên danh khoảng 5-10 nhà thầu) mới đáp ứng các yêu cầu tối thiểu để tham gia gói thầu.

Tránh chia nhỏ gói thầu

Thực tế cho thấy, nhiều nhà thầu chính tham gia một gói thầu thi công xây dựng (số lượng liên danh nhiều hơn 5 nhà thầu/gói thầu) việc quản lý thực hiện hợp đồng sẽ gặp nhiều khó khăn, vướng mắc như bộ máy quản lý, năng lực tổ chức điều hành trong liên danh khó đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất; sẽ mất nhiều thời gian để các nhà thầu thỏa thuận, phân chia trách nhiệm, phạm vi công việc và có thể dẫn tới chia nhỏ công địa thi công…

Nhằm đảm bảo lựa chọn nhà thầu có năng lực, kinh nghiệm triển khai thực hiện dự án, không chia nhỏ gói thầu, đảm bảo tính đồng bộ, phù hợp khả năng thực hiện của các nhà thầu, Bộ GTVT kiến nghị phân chia gói thầu với phạm vi khoảng 20-40km/gói thầu và có giá trị dự kiến khoảng 3.000-5.000 tỉ đồng (12 dự án thành phần với chiều dài khoảng 729km, dự kiến chia khoảng 30 gói thầu); số lượng nhà thầu liên danh khoảng 3 nhà thầu/gói thầu.

Với số lượng nhà thầu đáp ứng quy mô gói thầu có giá trị 1.500 tỉ đồng trở lên không nhiều, do đó một nhà thầu có thể được chỉ định thầu nhiều hơn một gói thầu (nếu đáp ứng năng lực thực hiện).