Trong công bố báo cáo kinh tế thường niên năm 2022 về tình hình kinh tế ĐBSCL và những vấn đề quan trọng của vùng, ở phương diện xã hội, thách thức đầu tiên của ĐBSCL là thiếu việc làm ở nông thôn.
Tỉ lệ thiếu việc làm trong độ tuổi lao động của ĐBSCL năm 2020 là 3,47%, cao thứ 2 toàn quốc, chỉ sau Tây Nguyên; tỉ lệ thiếu việc làm ở khu vực nông thôn ĐBSCL cao gấp đôi so với khu vực thành thị (3,97% so với 1,87%).
Thách thức thứ 2 là tình trạng di cư. Sự chênh lệch về mức sống và cơ hội việc làm dẫn đến luồng di cư từ ĐBSCL lên các đô thị và khu công nghiệp ở TP.Hồ Chí Minh, Đông Nam Bộ.
Thách thức thứ 3 là tình trạng nghèo đói. ĐBSCL có tỉ lệ nghèo đa chiều (độ rộng của nghèo) giảm mạnh từ 19,5% năm 2016 xuống còn 8,1% năm 2020 nhưng mức độ thiếu hụt (độ sâu của nghèo) gần như không được cải thiện, vẫn thiếu hụt trung bình khoảng 34% của 10 chỉ số đo lường (giáo dục người lớn, giáo dục trẻ em, khám chữa bệnh, bảo hiểm y tế, chất lượng nhà, diện tích nhà, nguồn nước hợp vệ sinh, nhà vệ sinh, tiếp cận dịch vụ thông tin và tài sản thông tin).
Tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh, Trường Đại học Fulbright Việt Nam cho biết, tình trạng di cư, sự chênh lệch về mức sống và cơ hội việc làm dẫn đến luồng di cư từ ĐBSCL lên các đô thị và khu công nghiệp ở vùng Thành phố Hồ Chí Minh. Tình trạng nghèo, thu nhập bình quân đầu người của Đồng bằng sông Cửu Long trong năm 2019 là 3,9 triệu đồng/tháng, thấp hơn mức 4,2 triệu đồng/tháng của cả nước. Nguồn nhân lực, kỹ năng của lao động còn thấp.
Ông Nguyễn Phương Lam, Giám đốc VCCI chi nhánh Cần Thơ cho biết, tỷ trọng vốn đầu tư của ĐBSCL thấp hơn nhiều so với tỷ trọng đóng góp về GDP hay dân số, thu và chi ngân sách nhà nước trên đầu người của ĐBSCL cũng thấp hơn so với mức bình quân cả nước. Hệ quả là ĐBSCL mặc dù giàu có về tài nguyên, phong phú về tiềm năng nhưng tiếp tục tụt hậu về kinh tế.
Nếu được đầu tư tốt hơn ĐBSCL sẽ cải thiện được về hạ tầng, khi có hạ tầng tốt sẽ thu hút đầu tư, người dân không phải di cư và thu nhập tăng lên.
ĐBSCL là vùng có trình độ thấp, khi có việc làm lao động sẽ được đào tạo và thu nhập cao hơn. Cũng như cơ cấu kinh tế, cấu trúc kinh tế của ĐBSCL bị vòng, lặp trong vấn đề sản xuất, nông nghiệp, thương mại dịch vụ.
Trong nông nghiệp, nếu không tháo gỡ về quan điểm, tư duy về an ninh lương thực sẽ không thay đổi được cơ cấu sản xuất, sẽ khó thu được giá trị cao hơn.
Báo cáo thường niên 2022 là công trình nghiên cứu do VCCI chi nhánh Cần Thơ hợp tác cùng Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright (FSPPM) thực hiện, với sự tham gia các chuyên gia đầu ngành trong các lĩnh vực kinh tế, chính sách, nông nghiệp, môi trường, năng lượng, giao thông, logistics… nhằm cung cấp thông tin về tình hình kinh tế ĐBSCL và những vấn đề quan trọng của vùng.