Vì sao chương trình thu hút nhân tài “thất bại”?

Trao đổi với Lao Động, TS Hoàng Thế Bân - Giám đốc Trung tâm Đào tạo và Chuyển giao Công nghệ Việt - Nhật (thuộc Trung tâm Đào tạo - Ban Quản lý Khu công nghệ cao TPHCM), người tham gia cả hai chương trình thu hút nhân tài từ năm 2014 đến 2022 của TPHCM - cho rằng, có 3 nguyên nhân chủ quan ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả thu hút người tài của TPHCM thời gian qua.

Thứ nhất, TPHCM gom 3 đối tượng gồm chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng đặc biệt vào chung một chính sách áp dụng theo chuẩn mực hành chính Việt Nam là không phù hợp. Theo ông, chuyên gia là người có kiến thức, kinh nghiệm và kỹ năng về một lĩnh vực cụ thể; nhà khoa học thường làm việc ở trường đại học hay viện nghiên cứu, còn người có tài năng đặc biệt thiên về năng khiếu văn học nghệ thuật, thể dục thể thao...

Thứ hai, chính sách đãi ngộ kém hấp dẫn khi người tài, chuyên gia học hàm giáo sư, phó giáo sư được hưởng bậc 2 (hệ số 9,4), mỗi tháng nhận 14 triệu đồng; các trường hợp còn lại nhận hơn 13 triệu đồng mỗi tháng.

Thứ ba, thủ tục và quy trình xét duyệt, tuyển chọn còn nặng về hành chính và phải qua nhiều giai đoạn tốn nhiều thời gian, trong khi các chuyên gia đa số lớn tuổi và ở nước ngoài, họ không thích gò bó trong một khuôn mẫu cứng nhắc.

Mới đây Nghị quyết 98 của Quốc hội cho phép HĐND TPHCM được quyết định vấn đề tiền lương, tiền công, chế độ phúc lợi với các vị trí lãnh đạo và người làm khoa học trong các tổ chức khoa học công nghệ.

Trên cơ sở này, Sở Khoa học - Công nghệ TPHCM đang lập đề án về chế độ thu nhập cho chức danh lãnh đạo, người nghiên cứu khoa học do cơ quan này soạn thảo, dự kiến trình HĐND thành phố thông qua trong tháng 9.

Trả lương cao để có những nghiên cứu xứng tầm

TS Hoàng Thế Bân đánh giá, mức lương đề xuất như trên, tương đối so với mặt bằng chung của giới chuyên gia, giúp TPHCM thuận lợi hơn khi tuyển dụng, mời gọi người tài. Sắp tới TPHCM không nên chỉ ngồi “chờ” các chuyên gia nộp đơn mà cần chủ động, tích cực hơn nữa trong việc “tìm kiếm” chuyên gia ở trong và ngoài nước tham gia trực tiếp vào các chương trình, dự án quan trọng.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Sương - Quyền Trưởng phòng Quản lý Khoa học (Sở Khoa học - Công nghệ TPHCM) - mức thu nhập được đề xuất cao gấp 5 - 7 lần hiện nay sẽ giúp thành phố thu hút được người tài, đồng thời giữ chân được người giỏi hiện có.

Đại diện Sở Khoa học và Công nghệ cho hay, để nhận được mức thù lao cao như trên, ngoài đáp ứng bằng cấp, học hàm, học vị… người được tuyển chọn phải thỏa mãn yêu cầu công việc được giao. Theo đó, người đứng đầu tổ chức khoa học phải có một kế hoạch cụ thể về chiến lược nghiên cứu phát triển trong giai đoạn 5 năm cho đơn vị mình.

Thành phố sẽ có hội đồng khoa học để đánh giá nghiên cứu này có xứng tầm với những gì mà thành phố đầu tư, mang lại hiệu quả thực sự. Trong đó, lãnh đạo các tổ chức phải đưa ra được KPI (chỉ số đo lường hiệu quả công việc) rõ ràng về lĩnh vực nghiên cứu, ra được những sản phẩm gì, cách làm ra sao…

"Định kỳ 3 - 6 tháng lãnh đạo viện nghiên cứu được tuyển chọn phải có báo cáo tiến độ công việc. Thành phố sẽ đầu tư tập trung vào 1 - 2 đơn vị chủ lực, tránh sự dàn trải và phân tán nguồn lực” - bà Sương nói.