Rằng ngon thì đã được ngon

Anh hùng Lao động, Kỹ sự Hồ Quang Cua cha đẻ của dòng lúa thơm ST, trong đó có gạo ngon nhất thế giới, trải lòng: “Một buổi sáng mùa đông năm 1996, tôi ra thăm đồng. Lúc đó, tôi chăm chú ngắm nghía hạt lúa VD 20 no tròn thì phát hiện có những cây lúa lạ, gốc màu tím, hạt thon dài rất đẹp. Không chần chừ, tôi lội xuống ruộng ngay và phát hiện được vật quý này xuất hiện là do những cá thể VD 20 đột biến đầu tiên”.

Phát hiện tình cờ ra khóm lúa lạ đó đã khiến ông bừng lên ước mơ, khát khao tạo ra các giống lúa thơm chất lượng cao, đưa lúa thơm Việt Nam lên bản đồ lúa gạo cao cấp thế giới...  Từ buổi sáng thăm đồng đó đến nay đã 25 năm, ông cùng các cộng sự thu thập khoảng 1.050 cá thể đột biến đầu tiên và sau đó tiến hành trồng thử nghiệm, rồi cho lai tạo theo nhiều cách khác nhau để chọn những cá thể vượt trội nhất đưa vào sản xuất.

Ít ai biết, đất Mỹ Xuyên, nơi kỹ sư Cua sinh ra từng là cảng Bãi Xàu - cảng biển quốc tế đầu tiên của Việt Nam. 

Cách đây khoảng 100 năm, Bãi Xàu nổi danh khắp Nam Kỳ lục tỉnh không chỉ bởi đây là thương cảng lớn nhất phía Nam, mà còn vì giống gạo Bãi Xàu ngon nức tiếng. Với đặc tính giống lúa hạt nhỏ, dài, gạo Bãi Xàu khi đó đã được thương lái quốc tế săn lùng, nổi danh ở các thị trường quốc tế như Hương Cảng (Trung Quốc) và các nước châu Âu.  

Gạo thơm Sóc Trăng (ST), đặc biệt là giống lúa ST24, ST25 của ông Cua ngày nay chính là là “hậu duệ” hoàn hảo của gạo Bãi Xàu  nức tiếng một thời.

Năm 2019, không chỉ ST25 được vinh danh “gạo ngon nhất thế giới” tại Hội thi Lúa gạo quốc tế tổ chức tại Manila (Philippines) tháng 11.2019, mà trước đó, giống ST24 cũng mang lại vinh quang cho “cha đẻ” Hồ Quang Cua khi lọt top 3 loại gạo ngon nhất tại Hội nghị quốc tế lần 9 về mua bán gạo, do Tổ chức The Rice Trader (Tổ chức Thương mại gạo) tổ chức tại Ma Cao tháng 11.2017. 

Trăn trở hạt gạo Việt

Khi giống gạo ST25 được vinh danh trên toàn thế giới, người tiêu dùng trong nước vô cùng háo hức tìm mua khiến kỹ sư Cua vô cùng xúc động.

“Hóa ra, người tiêu dùng trong nước không hề sính ngoại. Trước đây, nhiều người chỉ mua gạo Thái, gạo Campuchia chẳng qua là do Việt Nam chưa có hạt gạo nào được công nhận có đẳng cấp trên thế giới, trong khi Thái Lan, Campuchia đã nhiều lần được vinh danh rồi. Việc người tiêu dùng trong nước rủ nhau tìm ST25 đã đánh thức được tinh thần người Việt dùng hàng Việt. Anh em tôi cũng phấn khởi bảo nhau, mệt đến cỡ nào cũng phải cố gắng”. 

Mong ước của ông Cua hiện nay là làm sao bảo vệ được thương hiệu của ST25 cũng như tận dụng cơ hội vàng để xây dựng lại thương hiệu cho hạt gạo Việt Nam, hướng tới định vị phân khúc gạo cao cấp, chất lượng cao.

“Đối với ngành gạo, Nhà nước Việt Nam chưa có nhiều kinh nghiệm về xây dựng và quản lý thương hiệu gạo thơm, nên chúng ta cần xúc tiến nhanh, tránh việc tự phát, hiểu sai, làm sai, dần dần trở thành khó sửa và mất đi cơ hội bứt phá khỏi nhóm gạo giá rẻ”, ông Cua trăn trở.

Thực tế, sau khi gạo ST25 được vinh danh, người ta săn lùng để mua cho bằng được. Thị trường xuất hiện hàng loạt gạo ngon nhất thế giới. Dĩ nhiên không phải sản xuất từ nhóm nghiên cứu. Hiện tại, người ta lại săn lùng lúa ST25 để làm giống sản xuất.

Ông Cua trần tình: “Đây là điều đáng mừng, cũng đáng lo. Bởi để cho ra đời hạt gạo ngon, sạch cần phải tuân thủ quy trình sản xuất nghiêm ngặt. Nếu cứ lấy lúa ngang về làm giống, sản xuất không đúng quy trình, kỹ thuật, sau 3 năm sẽ không còn thơm, ngon như bây giờ”.

Tết, bới chén cơm trong nồi gạo mới ngon nhất thế giới ST25, “nhai chậm và thưởng thức” theo chỉ dẫn, nghe vẵng đâu đây câu ca: “Ai ơi bưng bát cơm đầy, dẻo thơm muôn hạt, đắng cay muôn phần”.