Đền Mẫu (xã Sơn Đông) nằm tiếp giáp với sông Phó Đáy chảy qua huyện Lập Thạch và Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc. Ở ngôi đền này còn có cây Đề đã được công nhận là cây di sản.
Trải qua biến cố của thời gian, một phần đất tiếp giáp với sông bị sạt lở, gây mất an toàn cho ngôi đền. Đến ngày 8.10.2022, khu vực này tiếp tục xảy ra sạt lở, sụt lún nghiêm trọng.
Vụ việc được UBND huyện Lập Thạch báo cáo và UBND tỉnh Vĩnh Phúc đã đồng ý cho thực hiện dự án cấp bách kè chống sạt lở.
Cụ thể, ngày 28.10.2022, UBND tỉnh Vĩnh Phúc có Quyết định Xây dựng công trình khẩn cấp Xử lý sạt trượt sông Phó Đáy khu vực đền Mẫu và trạm bơm Phú Bình II xã Sơn Đông, huyện Lập Thạch với lý do để kịp thời ngăn chặn hiện tượng sạt lở diễn tiến rất mạnh.
Tổng mức đầu tư công trình là 19,5 tỉ đồng, nguồn vốn từ ngân sách nhà nước. Hình thức lựa chọn nhà thầu là chỉ định thầu trong nước (rút gọn). Công trình gồm 2 hạng mục chính là xử lý sạt trượt khu vực đền Mẫu và xử lý sạt trượt trạm bơm Phú Bình II với tổng chiều dài khoảng 350m.
Trước khi xảy ra sự cố, công trình xử lý sạt trượt sông Phó Đáy khu vực đền Mẫu mới thi công xong và đang chờ nghiệm thu.
Theo báo cáo Ban Quản lý dự án Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT) tỉnh Vĩnh Phúc (chủ đầu tư dự án), trong đợt mưa lớn các ngày 25-27.6 vừa qua, lượng nước sông Phó Đáy chảy qua khu vực đền Mẫu rất lớn, do lòng sông có độ dốc cao nên nước chảy xiết với vận tốc cao.
Đến ngày 28.6, khu vực đền Mẫu bắt đầu xuất hiện một số vị trí nứt nhỏ tại sân phía ngoài Đền, tại vị trí giữa tường chắn bêtông và mái nghiêng. Tình trạng sụt lún khu vực đền diễn ra phức tạp, biến chuyển nhanh và liên tục.
Vào hồi 22-23h ngày 28.6, toàn bộ các hạng mục công trình kè xây dựng mới ở khu vực đền Mẫu đã sụt lún, hư hỏng nghiêm trọng.
Cụ thể, phần tường chắn bê tông đã bị xô đổ hoàn toàn, khu vực sân phía ngoài đền bị sụt lún; hệ thống lan can, sàn bê tông gãy vỡ nghiêm trọng. Đền Mẫu và cây di sản có dấu hiệu chuyển vị và vết nứt tại sân đền phát triển rộng.
Ngày 1.7 vừa qua, UBND tỉnh Vĩnh Phúc đã có văn bản yêu cầu Sở NNPTNT lựa chọn đơn vị tư vấn có đủ năng lực, kinh nghiệm thực hiện công tác giám định để xác định nguyên nhân gây sạt lở và sự cố công trình.
“Cơ quan giám định có thể phải giám định tất cả các khâu, trình tự quản lý kỹ thuật, hồ sơ thiết kế, giải pháp kỹ thuật, thậm chí phải kiểm định cả chất lượng vật liệu, hồ sơ quản lý chất lượng và nhiều nội dung khác. Từ đó đề ra giải pháp khắc phục hậu quả", ông Nguyễn Tuấn Vũ - Giám đốc Ban Quản lý dự án NNPTNT tỉnh Vĩnh Phúc thông tin.