Ứng viên đạt chuẩn xin rút, nhiều người khiếu nại
Đợt xét công nhận chức danh GS, PGS năm 2019 là lần đầu tiên thực hiện theo Quyết định số 37/2018/QĐ-TTg ngày 31.8.2018 của Thủ tướng Chính phủ ban hành quy định tiêu chuẩn, thủ tục xét công nhận đạt tiêu chuẩn và bổ nhiệm chức danh GS, PGS; thủ tục xét hủy bỏ công nhận chức danh và miễn nhiệm chức danh GS, PGS.
Theo danh sách công khai do Hội đồng Giáo sư Nhà nước (HĐ GSNN) công bố, năm nay có 75 ứng viên được công nhận đạt chuẩn GS, 349 ứng viên đạt chuẩn PGS. Tỉ lệ hồ sơ đạt yêu cầu đã giảm tới 2,66 lần so với năm 2017 (1.226 ứng viên đạt tiêu chuẩn).
Đáng chú ý, đợt xét năm nay có 16 ứng viên bị HĐ GSNN loại do “thiếu tiêu chuẩn cứng”, thiếu hướng dẫn nghiên cứu sinh hoặc đang trong thời gian bị kỷ luật, không có bằng chứng về giờ giảng…
Điều đáng bàn là nhiều người trong số này có thành tích khoa học nổi trội như ứng viên PGS-TS Phùng Văn Đồng, ứng viên TS Trần Quang Huy ngành Vật lý (ứng viên bị trượt GS, PGS năm 2019), chỉ riêng trên kênh google scholar đã đánh giá về 2 ứng viên khá ấn tượng, được cộng đồng khoa học trong và ngoài nước ghi nhận. Hai ứng viên GS/PGS ngành Y học là PGS Lê Hữu Song và TS Ngô Tất Trung cũng có thành tích đáng nể có những đóng góp nổi bật trong lĩnh vực bệnh lý học truyền nhiễm, di truyền học phân tử với hàng chục công trình khoa học quốc tế, bằng phát minh, sáng chế, bằng khen…
Ngoài ra, một ứng viên GS ngành Khoa học Trái đất - Mỏ cũng vừa xin rút khỏi danh sách đạt tiêu chuẩn công nhận chức danh GS năm 2019 cũng gây xôn xao dư luận.
Ông Trần Anh Tuấn - Chánh Văn phòng HĐ GSNN - cho biết, Hội đồng đã nhận được đơn của 16 ứng viên không đạt chuẩn và sẽ có văn bản trả lời cho từng người. Ông Tuấn cho biết thêm, trước khi HĐ GSNN họp có phiên thảo luận về quy chế để thống nhất nếu ứng viên nào không có hướng dẫn nghiên cứu sinh, không có hướng dẫn thạc sĩ… thì không bỏ phiếu, vì đây là tiêu chuẩn cứng.
Về ứng viên đạt chuẩn xin rút, Chánh Văn phòng HĐ GSNN cho biết, ứng viên GS này thuộc Trường ĐH Khoa học tự nhiên - ĐH Quốc gia Hà Nội. Người này có hồ sơ tốt, ứng viên chỉ ghi xin rút là vì lý do cá nhân. HĐ GSNN đã bỏ phiếu đồng ý cho ứng viên này rút khỏi danh sách đạt chuẩn.
Trước lo ngại về những người có văn bằng ngoại ngữ do Trường ĐH Đông Đô cấp đang gây tranh luận, đại diện HĐ GSNN khẳng định đã có quán triệt trong tất cả các hội đồng là cần kiểm, sát hạch kỹ càng và các hội đồng đã thực hiện nghiêm quy định này.
Phải tìm người xứng đáng ngồi hội đồng
Không chỉ gặp những “lùm xùm” về ứng viên đạt chuẩn xin rút, nhiều người khiếu nại, lần xét này còn gây băn khoăn về những người cầm cân nảy mực.
Theo đó, Quyết định 37/2018/QĐ-TTg yêu cầu các ứng viên GS, PGS phải công khai lý lịch khoa học, từ cơ sở đến cấp ngành và trên cả trang website chính thống của HĐ GSNN để các đồng nghiệp và xã hội phản biện.
Tuy nhiên, lý lịch khoa học của các thành viên HĐ lại không được công bố công khai. Tìm kiếm thông tin trên nhiều kênh khoa học, công bố uy tín, một số thành viên hội đồng trong thời gian gần đây không thấy hoặc rất ít các công bố quốc tế. Thành tích của thành viên hội đồng xét duyệt còn kém xa so với ứng viên.
Về vấn đề này, GS-TS Phạm Tất Dong, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam - cho rằng, trách nhiệm, tiêu chuẩn của Hội đồng GS các cấp cũng được quy định rõ ràng và công khai hơn.
“Để đảm bảo công bằng, minh bạch, khách quan thì tiêu chuẩn, lý lịch khoa học của các thành viên HĐ GS các cấp cần được công bố trên mạng. Việc dư luận đề nghị cần công khai là đúng. Người chấm mà không uy tín thì làm sao đủ sức thuyết phục” - ông Dong nhấn mạnh.
Ngoài ra, theo GS Dong, hội đồng phải đúng chuyên ngành chứ không thể gần, liên ngành như hiện nay. Ví dụ, chấm hồ sơ ứng viên GS ngành triết học phải là GS triết học thẩm định chứ không thể lấy hội đồng ghép theo kiểu Hội đồng liên ngành Triết học-Chính trị học-Xã hội học. Hiện nay chúng ta đang duy trì rất nhiều hội đồng liên ngành như Hội đồng liên ngành Sử học - Khảo cổ - Dân tộc học, Hội đồng liên ngành Chăn nuôi-Thú y-Thủy sản; Hội đồng Điện-Điện tử-Tự động Hóa, Hội đồng liên ngành Văn hóa-Nghệ thuật -Thể dục thể thao... Ở trình độ cử nhân, thạc sĩ thì hội đồng liên ngành còn hiểu được chứ lên đến trình độ GS, PGS rồi thì khó mà hội đồng liên ngành có thể hiểu được hết.
“Chúng ta không thể vì không đủ người mà “chắp vá” như vậy. Không đủ người thì phải mời chuyên gia nước ngoài” - GS-TS Phạm Tất Dong nhấn mạnh.
Tiêu chuẩn chọn thành viên Hội đồng Giáo sư ngành/liên ngành?
Ông Trần Anh Tuấn - Chánh Văn phòng HĐ GSNN cho biết, nguồn giới thiệu GS, PGS tham gia các hội đồng giáo sư ngành, liên ngành gồm giới thiệu của cơ sở giáo dục đại học, giới thiệu của nhiệm kỳ 2014-2019 và giới thiệu của các nhà khoa học.
Các GS, PGS được giới thiệu tham gia hội đồng đã gửi lý lịch khoa học về Văn Phòng HĐ GSNN, trong đó khai rõ các kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí khoa học quốc tế có uy tín hoặc xuất bản ở nhà xuất bản có uy tín trong 5 năm liền kề (tính đến tháng 5.2019).
Trên cơ sở danh sách giới thiệu từ 3 nguồn, căn cứ vào tiêu chuẩn thành viên HĐ GS quy định trong quyết định 37 và quy trình lựa chọn, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo - Chủ tịch HĐ GSNN ra quyết định bổ nhiệm các Ủy viên Hội đồng Giáo sư nhà nước, các ủy viên Hội đồng giáo sư ngành/ liên ngành.
Thủ tướng Chính phủ giao Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo - Chủ tịch HĐ GSNN quyết định bổ nhiệm các Ủy viên HĐ GSNN và xem xét điều chỉnh, bổ sung thường xuyên hằng năm. Vì vậy, hằng năm sẽ có sự thay đổi thành viên HĐGS khi các đối tượng ứng viên các ngành thay đổi và khi các thành viên HĐGS chưa làm hết trách nhiệm, khả năng. Được biết, trong tổng số 276 thành viên HĐ GS ngành, liên ngành năm nay có 162 người (chiếm 58,7%) đã tham gia nhiệm kỳ 2014-2019 vẫn tiếp tục tham gia HĐGSNN năm nay. Như vậy, có 114 thành viên hội đồng là nhân sự mới.