Tại Việt Nam, sau 10 ngày triển khai tiêm chủng vaccine AstraZeneca, đã ghi nhận một số trường hợp gặp phản ứng nặng sau tiêm, trong đó có 1 trường hợp ở Hải Dương bị sốc phản vệ.

Điều này càng làm dấy lên những lo ngại về chất lượng vaccine COVID-19 nhất là với những loại vaccine mới được công bố và thử nghiệm trong tình huống khẩn cấp. TS.BS. Phạm Quang Thái - Trưởng Văn phòng Tiêm chủng mở rộng miền Bắc, Phó Trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương đã phân tích rõ hơn về vấn đề này.

Thưa ông, khi tiêm vaccine có những phản ứng gì có thể xảy ra, đặc biệt là với vaccine Astrazeneca?

- Những phản ứng thông thường có thể xảy ra khi tiêm vaccine như là sưng đau tại chỗ, sốt hay một số phản ứng khác ít gặp hơn như chóng mặt, buồn nôn, cảm giác mệt mỏi, ăn không ngon miệng.

Riêng với vaccine Astrazeneca thì chúng tôi ghi nhận phản ứng như sốt hoặc sưng đau tại chỗ là khá phổ biến. Khoảng 50% người có dấu hiệu sốt và khoảng 20% người phải dùng hạ sốt. Những trường hợp đau tại chỗ trên 50% nhưng sưng đau kéo dài gặp số ít hơn. Chúng tôi nhận định những trường hợp phản ứng hầu hết đều ở trong giới hạn thông thường và tỉ lệ này đã được hãng thông báo cho chúng tôi trước khi tiêm chủng.

Tuy nhiên, trên thực tế đã có một số trường hợp gặp phản ứng nặng sau tiêm vaccine Astrazeneca, ông đánh giá như thế nào về sự cố trên? Liệu phản ứng nặng có liên quan đến chất lượng vaccine?

- Phải nói rằng hệ thống y tế của chúng ta đã xử lý rất hiệu quả và khẩn trương các trường hợp phản ứng sau tiêm chủng vừa qua. 13 ca phản ứng đã phải xử lý bằng pháp đồ phòng phản vệ mới nhất của Bộ Y tế. Tuy nhiên không phải các trường hợp đều là phản vệ mà có những trường hợp chỉ là phản ứng thông thường hoặc là hơn thông thường một chút. Nhưng vấn đề là chúng ta rất cẩn trọng, thà có thể xử lý quá một chút, nhầm một chút còn hơn là chúng ta bỏ sót.

Chính bởi lý do đó nên có những trường hợp mới chỉ ở mức dị ứng nhưng cán bộ đã có thể xử lý ngay theo phác đồ chống sốc. Kết quả là khi chúng ta xử lý sớm thì hiệu quả cao hơn rất nhiều. Duy nhất có 1 trường hợp tương đối nặng mà phải nhập viện theo dõi cho đến thời điểm hiện tại cũng đã ổn định.

Theo kết luận của hội đồng tư vấn chuyên môn thì đây là một trường hợp phản ứng nặng sau tiêm chủng. Tuy nhiên không có liên quan gì đến chất lượng vaccine và kĩ thuật tiêm chủng.

Vậy ông có thể lý giải rõ hơn về nguyên lý của vaccine khi tiêm vào cơ thể, vì sao lại gây ra những phản ứng nặng như vậy?

- Với bất cứ một vaccine nào thì chúng ta cũng có thể thấy rằng sẽ có đáp ứng về miễn dịch cơ thể. Khác với những vaccine trước đây là đưa kháng nguyên vào cơ thể tạo ra miễn dịch chống lại bệnh. Nguyên lý của loại vaccine COVID-19 là sử dụng một loại virus làm vật trung gian mang vật liệu di truyền. Từ đó cơ thể sẽ điều động các tế bào miễn dịch tới tiêu diệt, nhận diện và sinh ra kháng thể. Với công nghệ mới này, đáp ứng miễn dịch sẽ rất mạnh và khả năng tạo kháng thể tốt nhưng đi kèm với nó là phản ứng sau tiêm chủng cũng sẽ nhiều hơn một chút.

Một ưu điểm nữa của vaccine đấy là đáp ứng miễn dịch rất tốt và khi đáp ứng miễn dịch tốt thì đi kèm theo đó những phản ứng, thấy rõ nhất là sốt. Những vaccine tạo ra miễn dịch mạnh cho đến thời điểm hiện tại tất cả đều có tỉ lệ sốt cao hơn so với những vaccine mà không có bất cứ đáp ứng gì về mặt miễn dịch. Với các vaccine có miễn dịch mạnh mẽ đều có đặc điểm chung như vậy.

Trân trọng cảm ơn ông!